ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ, Τέσσας Δουλκέρη

 

ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ(;)

Της Τέσσας Δουλκέρη
Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ ΑΕΒΕ
Α! Έκδοση 2017, Σελίδες 211

Με έναν ενδιαφέροντα τίτλο, - το ερωτηματικό δικό μου - και ένα εξίσου ενδιαφέρον εξώφυλλο, στο οποίο απεικονίζεται ένας νέος άνδρας με κοστούμι να αποχωρεί, εμείς βλέπουμε την πλάτη του, πιθανόν από μια αίθουσα συσκέψεων, αν κρίνουμε από το ελαφρώς τσαλακωμένο κοστούμι του και το λίγο γερμένο κεφάλι του, η συγγραφέας Τέσσα Δουλκέρη, μας συστήνει το βιβλίο της «Άνδρας Πρότυπο», από τις εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ. Ωστόσο, δεν είμαι σίγουρη αν επιχειρεί να μας συστήσει έναν άντρα πρότυπο ή να μας προβληματίσει πάνω στο θέμα. Επιλέγω τη δεύτερη εκδοχή.

Το αντρικό πρότυπο, λοιπόν, στο προσκήνιο. Ποιο ήταν κάποτε; Ποιο είναι σήμερα; Κάποτε ήταν ο άριστος, ο γενναίος πολεμιστής/στρατιώτης, ο πατριάρχης, ο κουβαλητής. Στις μέρες μας μάλλον περνάει κρίση ταυτότητας.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, οι ρόλοι των φύλων ήταν διακριτοί, μάλλον ξεκάθαρα οριοθετημένοι και σταθεροί. Άντρας κουβαλητής, γυναίκα στο σπίτι, στην υπηρεσία της οικογένειας. Από αυτό το σχήμα του άνδρα-κουβαλητή, που εξασφαλίζει τη γυναίκα και την οικογένειά του, περάσαμε στο πρότυπο του άντρα που μοιράζεται την καθημερινότητά του με την ισότιμη σύντροφό του και ασχολείται με τις συναισθηματικές και σεξουαλικές ανάγκες της.

Από τη δεκαετία του 1980, το παλαιό πρότυπο καταρρίπτεται, αμφισβητούνται οι μέχρι τότε ανδρικές προτεραιότητες, όπως π.χ. του οικογενειάρχη, και αναδεικνύονται άλλες, όπως επαγγελματική επιτυχία, πλούτος, καταναλωτισμός, έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση. Η στρατιωτική ανδροπρέπεια και αρρενωπότητα ξεπερνιέται, το αντρικό πρότυπο είναι πιο χαλαρό, τεχνοκρατικό.

 Ας δούμε λοιπόν, το βιβλίο «Άνδρας Πρότυπο», της Τέσσας Δουλκέρη. Το έργο της είναι δομημένο θεατρικά, σε 3 Σκηνές και 5 Πράξεις.

Στην Πρώτη Σκηνή, γνωρίζουμε την 35άρα δημοσιογράφο, Αθηνά, η οποία θα πάρει συνέντευξη από τον Ίωνα Μότσαρη, ώριμο πολιτικό ετών 75, ο οποίος είχε αποσυρθεί από την δράση κατά την τελευταία 10ετία, κάνοντας αλλεπάλληλα ταξίδια στο εξωτερικό. Γνωρίζουμε επίσης την συνάδελφό της δημοσιογράφο, την νεαρότερη Νεκταρία. Οι δύο γυναίκες είναι εξαρχής διαφορετικά διατεθειμένες απέναντι στον Ίωνα Μότσαρη. Η πρώτη ευνοϊκά, η δεύτερη αρνητικά. Ο λόγος της συνέντευξης που θα ακολουθήσει και θα καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, είναι για να συστήσει στο κοινό έναν από του 20 υποψηφίους και κύριο διεκδικητή του βραβείου «Άνδρας της 10ετίας».

Ακολουθεί η Συνέντευξη. Μέσα από τις κατάλληλες ερωτήσεις της δημοσιογράφου, της Αθηνάς, ο παλαίμαχος πολιτικός αναλύει κατ’ αρχήν τους λόγους της Φυγής του (για να βρει την προσωπική του ισορροπία και να καθαρίσει το κάρμα του). Εξηγεί, επίσης, τι πιστεύει για το θέμα της πατρότητας και τι έπραξε ο ίδιος.

Στη συνέχεια, απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με την Άσκηση Εξουσίας. Θίγονται θέματα εξουσίας, ηγεσίας, συναλλαγών με ψηφοφόρους (ρουσφέτια), κατάστασης στα Πανεπιστήμια, συνεργασίας, ανταγωνισμού και τέλος ορισμού της επιτυχίας.

Κατόπιν, η Συνέντευξη προχωρά στο πεδίο των Σχέσεων. Ο Ίων Μότσαρης εκφράζει τις απόψεις του για την εικόνα της σύγχρονης γυναίκας, για τον Έρωτα και το Σεξ. Αναφέρεται σε παλαιότερες ερωτικές σχέσεις του αλλά και φιλικές, τόσο με άνδρες όσο και με γυναίκες.

Καθώς η Συνέντευξη προχωρά προς το τέλος της, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την καθημερινότητα του υποψηφίου (για το βραβείο), και τα μικρά πράγματα που, είτε τον εκνευρίζουν, είτε τον ευχαριστούν και τον διασκεδάζουν. Ο Ίων, έχοντας τον τελευταίο λόγο, κλείνει αυτόν τον κύκλο ερωτήσεων και απαντήσεων με μια φράση, που δηλώνει το ενδιαφέρον του για τα κοινά: «Να είσαι περίεργος, να μην αδιαφορείς, να συμμετέχεις».

Ωστόσο, η συνέντευξη έχει ήδη διαταραχθεί κατά διαστήματα από επιστολές και αναρτήσεις στο διαδίκτυο, οκτώ τον αριθμό, που είτε κατηγορούν τον πολιτικό, είτε με κάποιο τρόπο αναιρούν τα λεγόμενά του. Μεταξύ αυτών των επιστολών, υπάρχει και μία που τον υπερασπίζεται με θέρμη.

Στην τελευταία Σκηνή επέρχεται η πλήρης Ανατροπή. Η δημόσια εικόνα του Ίωνα Μότσαρη απειλείται πλέον ανοιχτά, εκτός από τις προηγούμενες επιστολές και αναρτήσεις, κυρίως από δύο τελευταίες επώνυμες επιστολές που λαμβάνει. Μαύρα σύννεφα και αδιέξοδο. Τι θα συμβεί;

Υπάρχει λύση και ποια θα είναι αυτή; Ποιος θα την προτείνει και ποιος θα την παράσχει; Με ποιες τεχνικές είναι δυνατόν να επιτευχθεί η χειραγώγηση της κοινής γνώμης, αυτή τη φορά, προς όφελος του Ίωνα;

Μήπως με την τεχνική της διασκέδασης, της απόσπασης δηλαδή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά, και της στροφής του σε διασκεδαστικές και ασήμαντες λεπτομέρειες;

Μήπως με την τεχνική της ενθάρρυνσης του κοινού να αρέσκεται στη μετριότητα, να βρίσκει «cool» ό,τι θα έπρεπε να απορρίπτει;

Ή, τέλος, με την τεχνική του να απευθύνεσαι στο συναίσθημα του κοινού μάλλον παρά στη λογική;

Με το εύρημα της συνέντευξης, η οποία μας προκαλεί το ενδιαφέρον και την περιέργεια, τα ερωτήματα εκ πρώτης όψεως, απευθύνονται στον βουλευτή και υποψήφιο για το βραβείο του άνδρα της δεκαετίας, Ίωνα Μότσαρη. Εκείνος δίνει τις δικές του απαντήσεις, με τις οποίες εμείς, ως αναγνώστες και πολίτες με κρίση, μπορεί να συμφωνούμε ή να διαφωνούμε. Στο βάθος όμως, τα ερωτήματα απευθύνονται σε μας τους ίδιους, τους αναγνώστες και αναγνώστριες. Τι θα απαντούσαμε; Τι θέση θα παίρναμε; Για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο θα υποστηρίζαμε την άποψή μας; Θα προτάσσαμε το κοινωνικό συμφέρον ή θα οπισθοχωρούσαμε εν όψει του προσωπικού οφέλους; Θα ήμαστε συνεπείς στο λόγο μας, θα υπήρχε αρμονία ανάμεσα στα λεγόμενα και στις πράξεις μας; Τέλος, θα είχαμε τη γενναιότητα να αντιμετωπίσουμε ένα προσωπικό σκάνδαλο;

Άλλα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο είναι:

Πόσο εύκολο είναι να γκρεμιστούν τα πρότυπα;

Πόσο δύσκολο είναι να καμφθεί η αντίσταση που προβάλλει το κατεστημένο;

Κατά πόσο η κοινή γνώμη διαμορφώνεται από πραγματικά ελεύθερη βούληση και δεν είναι προαποφασισμένη από γραφεία τύπου, προσωπικούς συμβούλους και φίλα προσκείμενα ή δωροδοκηθέντα μέσα ενημέρωσης;

Το βιβλίο «Άνδρας Πρότυπο» της Τέσσας Δουλκέρη είναι ευχάριστο, διασκεδαστικό, με χιούμορ και λεπτή ειρωνεία να υποβόσκουν, ενδιαφέρον και δέχεται πολλές και διαφορετικές αναγνώσεις. Θεωρώ επίσης εκπληκτικό ότι η συγγραφέας κατάφερε μέσα σε ένα σχετικά μικρό αριθμό σελίδων, να συμπεριλάβει τόσο πολλά ερωτήματα για τόσο πολλά θέματα που απασχολούν ή και πρέπει να απασχολούν όλους τους πολίτες από τον πρώτο ως τον τελευταίο.

Πέρα από την αναγνωστική ευχαρίστηση που προσφέρει, το βιβλίο είναι πραγματικά τροφή για σκέψη, ιδιαιτέρως θα έλεγα για τις γυναίκες αναγνώστριες, εφόσον εκτός από όλα όσα προανέφερα, θίγεται αμέσως ή εμμέσως ο τρόπος που τις αντιμετωπίζουν στο εργασιακό και κοινωνικό τους περιβάλλον και η επακόλουθη αντίδρασή τους.

Προσωπικά, μέσω κάποιων γυναικείων χαρακτήρων του βιβλίου, μού δημιουργήθηκε το εξής ερώτημα: Γιατί κάποιες γυναίκες αρνούνται τον εκσυγχρονισμό και επιδιώκουν την επιστροφή σε αναχρονιστικά πατριαρχικά πρότυπα (υποταγής και υπηρεσίας), απορρίπτοντας υποσυνείδητα ή βάλλοντας εναντίον του ίδιου τους του φύλου;

Όπως και να ’χει,  αναλόγως της πολιτικής και συναισθηματικής ωριμότητας του καθενός μας, το βιβλίο μπορεί, εκτός των άλλων, να μας οδηγήσει σε αυτοκριτική/αυτογνωσία, σχετικά με τις θέσεις μας, τις συνέπειες των πράξεών μας και την ανάληψη των ευθυνών μας στη ζωή.

 

Αγγελική Μπούλιαρη

Λουτράκι, 28 Αυγούστου 2023

Πρώτη Δημοσίευση, 01 Σεπτεμβρίου 2023 : https://www.loutraki365.gr/blog/post/i-aggeliki-mpoyliari-proteineiandras-protypo