Πέμπτη 29 Μαρτίου 2018

Ο ΦΟΒΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Έριχ Φρομ

ESCAPE FROM FREEDOM, by Erich Fromm, 1941





















Εάν η ανθρωπότητα δεν μπορεί να ζήσει με τους κινδύνους και τις ευθύνες που είναι εγγενείς στην ελευθερία, πιθανότατα θα στραφεί στον αυταρχισμό. 

Αυτή είναι η κεντρική ιδέα του βιβλίου Απόδραση από την Ελευθερία (γνωστό ως Ο Φόβος της Ελευθερίας, έξω από τη Βόρεια Αμερική), ένα έργο ορόσημο από έναν από τους πιο διακεκριμένους στοχαστές της εποχής μας και ένα βιβλίο που είναι τόσο επίκαιρο σήμερα όσο και όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1941. 

Λίγα βιβλία έχουν ρίξει τέτοιο φως στις δυνάμεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη κοινωνία ή έχουν διεισδύσει τόσο βαθιά στις αιτίες των αυταρχικών συστημάτων. Εάν η άνοδος της δημοκρατίας κατέστησε ορισμένους ανθρώπους ελεύθερους, ταυτόχρονα γέννησε μια κοινωνία μέσα στην οποία το άτομο αισθάνεται αποξενωμένο και μηχανοποιημένο. 

Χρησιμοποιώντας τις ιδέες της ψυχανάλυσης ως παράγοντες ανίχνευσης, το έργο του Φρομ αναλύει την ασθένεια του σύγχρονου πολιτισμού, όπως μαρτυρείται από την προθυμία του να υποταχθεί στον ολοκληρωτικό τρόπο διακυβέρνησης.




Εκδόσεις ΜΠΟΥΚΟΥΜΑΝΗ, 1971
Μετάφραση Δημητρίου Θεοδωρακάτου
Σελίδες 336

Θέλουν πραγματικά την ελευθερία οι σύγχρονοι άνθρωποι ή μήπως νιώθουν φόβο μπροστά της; Και είναι αυτό το δέος που προκαλεί η ελευθερία η αιτία που γνωρίζουν τέτοια επιτυχία στον 20 αιώνα οι ολοκληρωτικές τάσεις αυτής ή της άλλης μορφής; 

Την αρρώστια αυτή του καιρού μας, που εκφράζεται με τη δουλική υποταγή στην εξουσία εξετάζει στο εξαίρετο αυτό έργο ο Φρομ, εφαρμόζοντας την ψυχαναλυτική μέθοδο. 

Η άνοδος της Δημοκρατίας, μολονότι απελευθέρωσε τον άνθρωπο, δημιούργησε παράλληλα μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος αισθάνεται απομονωμένος από τους συνανθρώπους του, όπου οι σχέσεις έχουν χάσει τον προσωπικό τους χαρακτήρα και όπου η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια έχουν υποκαταστήσει τους παλαιότερους κοινωνικούς δεσμούς. 

Κατά την άποψη του Φρομ, αυτή η αίσθηση μοναξιάς ωθεί τους ανθρώπους να υποτάσσονται σ’ έναν πανίσχυρο οργανισμό ή στο κράτος.  (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα
Εισαγωγή
1. Ελευθερία - πρόβλημα ψυχολογικό;
2. Η άνοδος του ανθρώπου και το διπλό νόημα της ελευθερίας
3. Η ελευθερία κατά την εποχή της Μεταρρύθμισης:
     Μεσαιωνικό φόντο και Αναγέννηση-Η περίοδος της Μεταρρύθμισης
4. Οι δύο απόψεις της ελευθερίας για το σύγχρονο άνθρωπο
5. Μηχανισμοί φυγής: Ολοκληρωτισμός-Ροπή καταστροφής-Αυτόματος κομφορμισμός
6. Η ψυχολογία του ναζισμού
7. Ελευθερία και δημοκρατία: Η αυταπάτη της ατομικότητας-Ελευθερία και αυθορμητισμός
Παράρτημα: χαρακτήρας και κοινωνικό προτσές
Ευρετήριο




 

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, 2017
Μετάφραση Ουρανίας Τουτουντζή
Σελίδες 364

Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία του Erich Fromm παραμένει διαχρονικά ένα επίκαιρο και προφητικό βιβλίο για όσα συμβαίνουν σήμερα, αλλά και για όσα πιθανόν θα ακολουθήσουν, καθώς η ελευθερία περιορίζεται όλο και περισσότερο από την ένταση του οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού και θρησκευτικού ολοκληρωτισμού.

Στο εμβληματικό αυτό έργο, ο Φρομ εξηγεί αρχικά πως οι επαναστατικές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική οργάνωση, η υπέρμετρη δύναμη του κεφαλαίου και η οικονομική κρίση μεγαλώνουν τα αισθήματα αβεβαιότητας, μοναξιάς και ασημαντότητας του σύγχρονου ανθρώπου, ενώ η απειλή πολέμου ισχυροποιεί τον φόβο. 
Στη συνέχεια εστιάζει στους μηχανισμούς άμυνας του ατόμου, που είναι ταυτόχρονα και οι μηχανισμοί διαφυγής του από την ελευθερία: ο ολοκληρωτισμός, η ροπή προς την καταστροφή και ο κομφορμισμός.
Και αν για τον ανυποψίαστο πολίτη ο κομφορμισμός είναι ακίνδυνος, για τον Φρομ έχει τεράστια σημασία: στα πλαίσια αυτής της "λύσης", στην οποία προσφεύγει η πλειονότητα των μελών της κοινωνίας, ο άνθρωπος παύει να είναι ο εαυτός του και υιοθετεί απολύτως τον τύπο της προσωπικότητας που του επιβάλλουν τα πολιτιστικά πρότυπα, η κοινή γνώμη, η κοινή λογική. 
Έτσι, οι συνειδητοί φόβοι της μοναξιάς και της αβεβαιότητας αντιμετωπίζονται με την ένταξη στο όλον. Όμως, με αυτόν τον τρόπο, το άτομο πληρώνει το τίμημα για την απομάκρυνσή του από την αληθινή, θετική ελευθερία, η οποία συνίσταται στην αυθόρμητη δραστηριότητα.  (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)


Ο Έριχ Φρομ (Erich Fromm), (1900-1980), ήταν Γερμανός ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος, ανθρωπιστής και φιλόσοφος. Ξεκίνησε ως μαθητής του Σίγκμουντ Φρόιντ, αλλά διεφώνησε και ακολούθησε ξεχωριστή πορεία. Εγκατέλειψε τη Ναζιστική Γερμανία το 1933 και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε ως καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχανάλυσης σε Πανεπιστήμια. Αν και υπέρμαχος της Μαρξιστικής σκέψης, άσκησε κριτική στην πρακτική της εφαρμογή, ενώ προσπάθησε να την συνδυάσει με την Φροϊδική σκέψη.







Παρασκευή 2 Μαρτίου 2018

ΔΡΑΠΕΤΗΣ ΖΩΗΣ, της Ελένης Κίτσου





Γράφει η Ελένη Κίτσου, στο Diavasame.gr

http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1385_2932




Εκδοτικός Οίκος ΩΚΕΑΝΟΣ
Συγγραφέας         Αγγελική Μπούλιαρη
Κατηγορία           Ελληνική Λογοτεχνία
ISBN                    978-618-5104-58-0
Σελίδες                 624


ΔΡΑΠΕΤΕΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ

31.01.2018
Συντάκτης: Ελένη Κίτσου

Δραπέτης ζωής 

Η Ευρυδίκη, τρίτη κόρη στη σειρά μιας φτωχής, αγροτικής οικογένειας που δεν έχει καθόλου αγόρια, μεγαλώνει μόνη της δίχως την προσοχή και έγνοια κανενός. Στερημένη από αγάπη, λαχταράει ακόμα και τα πιο ουσιώδη. Στα πέντε της, η οικογένειά της την παραχωρεί, ως ανιψιά, στον βουλευτή Θεοδόση Σπηλιόπουλο και στη γυναίκα του, που είναι άτεκνοι. Δίπλα τους η μικρή θα μεγαλώσει με όλες τις ανέσεις και θα ξεφύγει από τη φτώχεια. Συναισθηματικά όμως θα παραμείνει λειψή. Έφηβη ακόμα, παντρεύεται με προξενιό τον Χαράλαμπο, έναν άντρα αρκετά μεγαλύτερό της. Και ενώ περιμένει επιτέλους να ευτυχήσει, βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μια κόλαση. Σε καθημερινή βάση ζει σύμφωνα με τις ορέξεις και τις επιταγές του άντρα της, χωρίς καμία απολύτως ελευθερία, κλεισμένη σε μια φυλακή ουσιαστικά, χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα για να ξεφύγει, για χάρη των παιδιών της, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που βιώνει σωματική, ψυχολογική και λεκτική κακοποίηση. Όταν οι δύο κόρες της μεγαλώσουν, θα βρει τη δύναμη επιτέλους να αντιδράσει. Στο πρόσωπο του συνομήλικού της Μάξιμου θα βρει την πραγματική αγάπη και χάρη σε αυτόν θα αποφασίσει να διεκδικήσει τη ζωή της και όσα δικαιωματικά της ανήκουν, αλλά ποτέ δεν έζησε.

Η Αγγελική Μπούλιαρη στο μυθιστόρημά της «Δραπέτες του ονείρου» καταπιάνεται με δύσκολα θέματα. Βία, κακοποίηση –λεκτική, συναισθηματική, σωματική–, απόρριψη, μοναξιά. Φόβος. Σε μια κοινωνία οπισθοδρομική και πουριτανή, όπου ο πατέρας και αργότερα ο σύζυγος είναι οι αποκλειστικοί Αφέντες και η γυναίκα το πειθήνιο όργανο. Ξεκινώντας από το 1956 και τη γέννηση της κεντρικής ηρωίδας της, αφηγείται ολόκληρη τη ζωή αυτής, καταλήγοντας στο σήμερα σχεδόν και επιλέγοντας να κλείσει το βιβλίο με μια ευτυχισμένη τελεία. Στο σήμερα που τα μυαλά των ανθρώπων δεν έχουν αλλάξει εντελώς, αλλά οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί αισθητά.

Με βασικό εργαλείο τον απλό λόγο η συγγραφέας αφηγείται τον καθημερινό αγώνα της Ευρυδίκης να κρατήσει τις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια, αλλά και να ζήσει αξιοπρεπώς, σκιαγραφεί τον χαρακτήρα της ηρωίδας της, εισχωρεί στα άδυτα της ψυχής της, παρουσιάζει σκέψεις καθολικού χαρακτήρα, ενώ μέσω των αναδρομικών αφηγήσεων το βιβλίο αποκτά ενδιαφέρον και σασπένς.

Η ιστορία ωστόσο της Ευρυδίκης δεν έχει τελειώσει. Το τέλος παραμένει ανοιχτό και ο αναγνώστης δύναται να το συμπληρώσει όπως ο ίδιος προτιμά.