Η ΚΑΡΔΙΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ, Μάργκαρετ Άτγουντ

Η ΚΑΡΔΙΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ, Μάργκαρετ Άτγουντ

(The heart goes last, Margaret Atwood)

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, 2016

Μετάφραση Έφη Τσιρώνη

Σελίδες 480

Η υπόθεση

Στο εγγύς μέλλον, μετά την τεράστια οικονομική κατάρρευση, ο Σταν και η Σαρμέιν, ένα νέο ζευγάρι, έχουν χάσει και οι δυο τις δουλειές τους. Ο Σταν εργαζόταν στη «Χαμογελορομποτική», στον έλεγχο ποιότητας για τις δομές ενσυναίσθησης των ρομπότ, και η Σαρμέιν εργαζόταν ως οργανώτρια ψυχαγωγίας ηλικιωμένων στην αλυσίδα των Οίκων Ευγηρίας και Κλινικών «Τα Κόκκινα Παπούτσια»*. Τώρα ζουν στο αυτοκίνητό τους, με το φόβο μήπως πέσουν θύματα βιασμού και ληστείας από εκείνους που είναι πιο άποροι και απελπισμένοι από αυτούς, και επιβιώνουν με το μισθό και τα φιλοδωρήματα από την δουλειά της Σαρμέιν ως σερβιτόρας σε ένα μπαρ.

Στη συνέχεια, μαθαίνουν για το Πρόγραμμα Ποσιτρόνιο, στην πόλη της Χρονοκράτησης. Όσοι συμμετέχουν, απολαμβάνουν εγγυημένη κατοικία και εργασία. Το πρόβλημα είναι ότι θα περνούν εναλλάξ ένα μήνα στη φυλακή και ένα μήνα έξω στην πόλη. Επίσης, δεσμεύονται με την υπογραφή τους για όλη τους τη ζωή και δεν θα έχουν τη δυνατότητα να φύγουν ή να επικοινωνήσουν με τον έξω κόσμο. Κατά το διάστημα που βρίσκονται στη φυλακή, το σπίτι τους κατοικείται από ένα άλλο ζευγάρι, το οποίο δεν γνωρίζουν ούτε συναντούν ποτέ. Το πρόγραμμα θυμίζει την επιστημονική φαντασία του Τζορτζ Όργουελ, φαίνεται να λύνει την εγκληματικότητα, την ανεργία, σχεδόν όλα τα προβλήματα και εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχει κάτι αρνητικό.

Πρόκειται για ένα πείραμα, να μετατραπεί η φυλακή σε μια κερδοφόρα οικονομική μονάδα, τα οφέλη της οποίας αρχικά θα παρέχονται στους κατοίκους της πόλης. Υπάρχει, βέβαια, περιορισμός ατομικών ελευθεριών, κοινωνικός έλεγχος, πράγματα σημαντικά, αλλά από την άλλη η ελεύθερη ζωή έξω από το Ποζιτρόνιο είναι φοβερά επικίνδυνη. Σύντομα η Σαρμέιν και ο Σταν θα ανακαλύψουν, ξεχωριστά ο καθένας, τι συμβαίνει πραγματικά πίσω από τις θωρακισμένες πύλες της φυλακής, ενώ τα πράγματα περιπλέκονται δραματικά, όταν η Σαρμέιν εμπλέκεται ερωτικά με τον άνδρα που μένει στο σπίτι τους κατά το διάστημα που εκείνη και ο Σταν βρίσκονται στη φυλακή. Τότε τα πράγματα αλλάζουν και ξεδιπλώνεται μια σειρά από ανησυχητικά γεγονότα, που βάζουν σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή του Σταν. 

*Πιθανή αναφορά στην ταινία μιούζικαλ  της MGM, «Ο μάγος του Οζ», όπου η Ντόροθυ, την οποία υποδυόταν η Τζούντι Γκάρλαντ, φορούσε τα κόκκινα μαγικά παπούτσια, τα οποία σήμερα θεωρούνται από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα-ενθύμια από ταινίες (film memorabilia).

Το βιβλίο 

"Η καρδιά πεθαίνει τελευταία" ξεκινάει ως μυθοπλασία επιστημονικής φαντασίας και καταλήγει σε δυστοπική φάρσα. Αναφέρεται σε ένα δυσοίωνο μέλλον, όμως θα αναγνωρίσουμε πολλά στοιχεία του στο παρόν που ήδη ζούμε. Θα μπορούσε να είναι η περιγραφή μιας σύγχρονης δυστοπικής πραγματικότητας, η περιγραφή μιας κοινωνίας ενός φανταστικού μέλλοντος όπου επικρατεί ένας είδος ολοκληρωτικού καθεστώτος.

Εύκολα διακρίνει κανείς ιδέες της συγγραφέως σχετικά με το δυστοπικό εγγύς μέλλον που η ίδια μας έχει παρουσιάσει καλύτερα στο παρελθόν, σε άλλα έργα της που κινούνται στον χώρο της δυστοπικής επιστημονικής φαντασίας, όπως «Η ιστορία της πορφυρής δούλης», και η τριλογία των βιβλίων «Όρυξ και Κρέικ», «Η χρονιά της πλημμύρας» και «Το τέλος του κόσμου», μόνο που αυτό το βιβλίο, «Η καρδιά πεθαίνει τελευταία», είναι περισσότερο ανάλαφρο.

Σ’ αυτό το βιβλίο, λοιπόν, θίγονται: Οικονομική κατάρρευση, ανεργία, εγκληματικότητα, παρανομία, βία, ανασφάλεια, εμπορία οργάνων, το κυνήγι της ηδονής, εμπορία του σεξ, ο ρόλος των ρομπότ του σεξ και η δεοντολογία βιοτεχνολογίας και απρόσωπης ιατρικής, καθώς και ο περιορισμός της ατομικής ελευθερίας και ο κοινωνικός έλεγχος. Όλα αυτά είναι το «περιβάλλον» μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το κύριο θέμα της σχέσης ενός ζευγαριού ακριβώς μέσα στις δύσκολες, παράξενες και συχνά εξωφρενικές συνθήκες αυτού του μέλλοντος. 

Μέσα από την εξέλιξη της σχέσης τους σ' αυτές τις συνθήκες, πέρα από το δίλημμα «ελευθερία και ανασφάλεια ή ασφάλεια και υποταγή στο καθεστώς», δημιουργούνται πολλά ερωτήματα στον αναγνώστη, σχετικά με την Δύναμη της Αγάπης και τα Όρια της Συγχώρεσης:

Μπορεί κανείς να συγχωρήσει την απιστία μιας νύχτας, έναν μακροχρόνιο ερωτικό δεσμό, την απλή επιθυμία του συντρόφου να τον δει νεκρή/ό, ή ακόμα περισσότερο μια απόπειρα δολοφονίας εναντίον του; Συγχωρείται μια εμμονική ηδονοβλεψία, ή η φαντασίωση για κάποιον τρίτο;

Η αγάπη κάνει την συγχώρεση ευκολότερη ή ο πόνος της προδοσίας δυσκολεύει περισσότερο την συγχώρεση; Επίσης, η τυχόν δική μας ενοχή για κάτι παρόμοιο ενισχύει ή αποδυναμώνει την ικανότητά μας για συγχώρεση; Και βεβαίως, τι γίνεται μετά την συγχώρεση; Υπάρχει η δυνατότητα μιας ευτυχισμένης συμβίωσης;

Όπως αναφέρεται στην παρουσίαση στο οπισθόφυλλο της έκδοσης στα αγγλικά, "Η Μάργκαρετ Άτγουντ θέτει την ανθρώπινη καρδιά στην απόλυτη δοκιμασία σε ένα λαμπρό νέο μυθιστόρημα, που είναι τόσο διορατικό όσο "Η ιστορία της πορφυρής δούλης", και τόσο ευφάνταστο όπως "Ο τυφλός δολοφόνος"... Η Μάργκαρετ Άτγουντ στην καλύτερη στιγμή της! "


Εν κατακλείδι
Η Μάργκαρετ Άτγουντ, πολυβραβευμένη Καναδή συγγραφέας,  μια από τις σημαντικότερες συγγραφείς της εποχής μας, με το βιβλίο της "Η καρδιά πεθαίνει τελευταία", αποδεικνύει ότι είναι μια ισχυρή φωνή της σύγχρονης λογοτεχνίας, η οποία ισορροπεί το φως και τη σκιά, τη φρίκη και το χιούμορ, δεν διστάζει να σοκάρει με τα γραφόμενά της, αλλά ποτέ δεν αποθαρρύνει τους αναγνώστες της με ένα εντελώς απαισιόδοξο τέλος, αφήνοντας πάντα μια νότα αισιοδοξίας που βασίζεται στην ανθρώπινη δύναμη και την ανθρώπινη καρδιά που, όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου, «πεθαίνει τελευταία». Αφηγηματική δεινότητα, ενδιαφέρουσα πλοκή, ανατροπές και αγωνία, στιγμές εφιαλτικές και άλλες τόσες διασκεδαστικές ή σουρεαλιστικές, καθιστούν αυτό το βιβλίο συναρπαστικό και ευχάριστο. 

Προσωπικά, λατρεύω την Μάργκαρετ Άτγουντ, έχω σχεδόν όλα τα βιβλία της και διαβάζω οτιδήποτε και αν γράφει. Μπορεί να μη θεωρώ αυτό το βιβλίο το καλύτερό της (προτιμώ την Ιστορία της Πορφυρής Δούλης, τον Τυφλό Δολοφόνο ή το Όρυξ και Κρέικ), ωστόσο θαυμάζω απεριόριστα το πνεύμα της, την ευφυΐα, τη φαντασία, την τόλμη, γενικά το συγγραφικό ταλέντο της, αλλά και εκτιμώ τη φεμινιστική και οικολογική της στάση. Χάρηκα αφάνταστα που την συνάντησα τον Σεπτέμβρη  (νομίζω) του 2014 και απόκτησα την ιδιόχειρη αφιέρωσή της, και εύχομαι με όλη μου την καρδιά να εξακολουθήσει να γράφει για πολλά-πολλά χρόνια ακόμη!

Πηγές-Περισσότερα για την Μάργκαρετ Άτγουντ και το βιβλίο της:

https://www.psichogios.gr/site/Authors/show/630/margkaret-atgoynt
https://www.goodreads.com/book/show/24388326-the-heart-goes-last

Η ΚΑΣΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΙ Η ΤΑΙΝΙΑ "ΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ" (THE SUARE)

ΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ (THE SUARE)

Χρυσός Φοίνικας Φεστιβάλ των Καννών 2017

"Πρόκειται για ένα αιχμηρό σατιρικό δράμα που αντικατοπτρίζει την εποχή μας, για το αίσθημα της κοινότητας, της ηθικής δύναμης και την ανάγκη του ευπόρου ατόμου για εγωκεντρισμό, σε έναν αυξανόμενα αβέβαιο κόσμο."

Υπόθεση του έργου

"Ο Κρίστιαν είναι ο ευυπόληπτος επιμελητής ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης, ένας διαζευγμένος αλλά αφοσιωμένος πατέρας δύο παιδιών, ο οποίος οδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο και υποστηρίζει καλούς σκοπούς. Η επόμενη έκθεση είναι «Το Τετράγωνο», μια εγκατάσταση που προσκαλεί τους περαστικούς στον αλτρουισμό, υπενθυμίζοντας τον ρόλο τους ως υπεύθυνων συνανθρώπων. Αλλά μερικές φορές, είναι δύσκολο να σταθείς στο ύψος των ιδανικών σου: η ανόητη αντίδραση του Κρίστιαν στην κλοπή του κινητού τηλεφώνου του τον σέρνει σε επαίσχυντες καταστάσεις. Εν τω μεταξύ, η υπηρεσία Δημοσίων Σχέσεων του Μουσείου έχει δημιουργήσει μια απροσδόκητη διαφημιστική εκστρατεία για «Το Τετράγωνο». Οι υπερβολικές αντιδράσεις όμως οδηγούν τον Κρίστιαν, καθώς και το Μουσείο, σε μια υπαρξιακή κρίση."

Κατά τη γνώμη μου, δίκαια η ταινία απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών 2017. Τα είχε όλα: πρωτότυπο σενάριο, εκπληκτική σκηνοθεσία, ηθοποιούς άψογους και διαλεγμένους με άλλα κριτήρια πλην της τέλειας εμφάνισης, πραγματικούς, σαν αυτούς, είτε υπαλλήλους είτε επισκέπτες, που συναντάμε σε μια επίσκεψη σε χώρους τέχνης, σε μια συνέντευξη τύπου για ένα πολιτιστικό γεγονός, ή και απλώς καθοδόν προς το γραφείο στην πόλη.

Ολόκληρη η κάστα των διανοουμένων, αλλά και γενικά όσων με οποιοδήποτε τρόπο εμπλέκονται στον χώρο της Τέχνης, περνάει από κόσκινο. Καλλιτέχνες/Δημιουργοί έργων, Διευθυντές πολιτιστικών χώρων, Δημόσιες σχέσεις, υπεύθυνοι μάρκετινγκ έργων τέχνης, διαφημιστές ως προωθητές έργων τέχνης και ταυτοχρόνως ως δημιουργοί τέχνης, και γενικά όλοι αυτοί οι επινοητές ιδεών που μέσα σε δημοκρατικά πλαίσια επηρεάζουν τις προτιμήσεις και αντιλήψεις του κοινού, ωστόσο, συχνά φιλοδοξούν και επιχειρούν με τη σιγουριά ενός αυταρχικού ‘αλάθητου’ να καθορίσουν το ‘πολιτικά ορθό’ σε όλες τις περιστάσεις.

Ωραία, λοιπόν, τα λόγια, οι αναλύσεις, οι φανφάρες, οι μεγαλεπήβολες ιδέες, οι προσπάθειες εντυπωσιασμού, υπέρ της Τέχνης πάντοτε, αλλά τι θα συμβεί στην πραγματικότητα, όταν ένας διανοητής έρθει ο ίδιος αντιμέτωπος με συνηθισμένα φαινόμενα της σημερινής κοινωνίας, όπως η βία, η κλοπή, ο ρατσισμός; Πώς θα αντιδράσει όταν απειληθεί ευθέως ή όταν βρεθεί σε συνθήκες που προσομοιάζουν εκείνες μιας ζούγκλας; Θα ταιριάξουν οι ιδέες και τα λόγια του περί καλοσύνης, εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης και ανεκτικότητας με τις πράξεις του; Μήπως τότε αναδειχτεί ένας κούφιος ψυχικός κόσμος; Το μέγα του κενό; (Παρόμοια θέματα, φόβου και ενστίκτου αυτοσυντήρησης, είχε θίξει ο σκηνοθέτης και στην ταινία του Ανωτέρα Βία/Force Majeure/Turist, 2014, Φεστιβάλ των Καννών).

Πέρα από αυτά τα βασικά ερωτήματα, η ταινία θέτει και πλήθος άλλων προβληματισμών: 

Ανεκτικότητα, όρια και δικαίωμα γνώμης και πληροφόρησης. 
Καθετί πρωτοποριακό αποτελεί, εξ ορισμού, Τέχνη; 
Είναι αρκετή η απλή παράθεση υλικών από τη Φύση και το περιβάλλον, για να δημιουργηθεί Τέχνη; 
Υπάρχουν όρια στην προώθηση της Τέχνης; 
Πρέπει τα όρια να καθορίζονται από την κοινωνική ευαισθησία; 
Μήπως τα όρια στην Τέχνη εμποδίζουν την ελευθερία έκφρασης, δημιουργίας, σκέψης και διακίνησης ιδεών και αποτελούν λογοκρισία, η οποία δεν έχει θέση σε μια ελεύθερη κοινωνία;

Σενάριο-Σκηνοθεσία:  
Ruben Östlund (Ρούμπεν Έστλουντ, Σουηδός, γεννήθηκε Απρίλιο 1974)

Ηθοποιοί:
Claes Bang ως Christian

Elisabeth Moss ως Anne

Dominic West ως Julian

Terry Notary ως Oleg

και άλλοι (εξίσου καλοί)

ΥΓ. Κατά τη διάρκεια της ταινίας, κάποιος δίπλα μου μουρμούριζε δυσαρεστημένος, αυτά που λένε ορισμένοι όταν κάτι δεν τους αρέσει, ή δεν το καταλαβαίνουν, ή το πιθανότερο τους σοκάρει, γιατί, όπως και να το κάνουμε, η αλήθεια είναι πικρή, πικρότατη... Καταλαβαίνω, λοιπόν, ότι κάποιοι θεατές σαν τον διπλανό μου ίσως υποστηρίξουν ότι πρόκειται για ταινία που αφορά σε περιορισμένο κοινό. Σ’ αυτό θα αντιτάξω, ότι η Τέχνη, όπως άλλωστε και η Ζωή, μάς αφορά όλους.

http://www.imdb.com/title/tt4995790/?ref_=nm_knf_i3

http://www.imdb.com/title/tt4995790/videoplayer/vi3339172121?ref_=tt_ov_vi

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΑΓΕΥΤΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ, της Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου

 Αφιέρωμα στον ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ 

και Παρουσίαση του βιβλίου 

"ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΑΓΕΥΤΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ"

της φιλολόγου Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου 

στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Λουτρακίου, 16 Σεπτεμβρίου 2017

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λουτρακίου του Δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας-Αγίων Θεοδώρων σας προσκαλεί σε ένα αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου «Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μαγευτικές αφηγήσεις» της κας Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, φιλολόγου.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

- Ομιλία της συγγραφέα με θέμα «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Οκτάβιος Μερλιέ»
- Προβολή φωτογραφικού υλικού από το Αρχείο Μερλιέ
- Παρουσίαση του βιβλίου από την κα Αγγελική Μπούλιαρη, φιλόλογο, εκπαιδευτικό, συγγραφέα
- Παρουσίαση ερωτικών διηγημάτων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από την συγγραφέα, με       σχολιασμό και ανάγνωση αποσπασμάτων

Η παρουσίαση του βιβλίου από την Αγγελική Μπούλιαρη  

Λένε ότι η σχέση βιβλίου-αναγνώστη μοιάζει με την ερωτική σχέση. Το βιβλίο και συγκεκριμένα το εξώφυλλο πρέπει να αιφνιδιάσει την πρώτη ματιά του αναγνώστη και να του ξυπνήσει την επιθυμία να το αγγίξει. Αυτό συμβαίνει με το βιβλίο Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μαγευτικές αφηγήσεις, της φιλολόγου Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου. 

Η έκδοση είναι προσεγμένη μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια.  Όλα όσα αφορούν στην σωστή παρουσίαση και ανάδειξη του περιεχομένου (χαρτί, γραφιστικά, γραμματοσειρά, διάταξη) έχουν επιλεγεί ώστε να υπακούουν στους κανόνες της ποιότητας και της καλαισθησίας και να μας προσφέρουν ένα άριστα επιμελημένο, ποιοτικό και ελκυστικό σύνολο.

Το εξώφυλλο, εξαιρετικά καλαίσθητο, με εικονογράφηση λιτή, αλλά ατμοσφαιρική, μας εισάγει με ακρίβεια στο πνεύμα του βιβλίου, ενώ ο τίτλος, με τις λέξεις μαγευτικές αφηγήσεις, μας προϊδεάζει για απολαυστικές περιπλανήσεις στα κείμενα του Σκιαθίτη λογοτέχνη.

Το εξίσου καλαίσθητο οπισθόφυλλο μας δίνει περιληπτικά αλλά με ακρίβεια την ταυτότητα του βιβλίου:

«Ανθολογήματα του αφηγηματικού λόγου του κορυφαίου διηγηματογράφου, "ποιητή στον πεζό λόγο" της νέας Ελληνικής λογοτεχνίας, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με διεισδυτικό τρόπο σχολιασμένα, περιλαμβάνονται σε αυτή την εκτενή μελέτη. 
Η θεματικά ευκρινής και σαφής ταξινόμησή τους επιτρέπει την ανάδειξη του πολυδιάστατου χαρακτήρα του έργου του και των ιδιαίτερων αποχρώσεων της γραφής του: του ερωτικού στοιχείου και του φεμινισμού του, του πολιτικού στοχασμού και της κοινωνικής του μέριμνας, της θρησκευτικής του πρωτοπορίας όσο και της μεταφραστικής του δεινότητας.
Προηγείται μια πλήρης και εμπεριστατωμένη παρουσίαση της ζωής, της προσωπικότητας και του έργου του Σκιαθίτη, καθώς και της γλώσσας, του ύφους και της τεχνικής του.» 
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πραγματικά, όπως διαπιστώνουμε διαρκώς κατά την ανάγνωση του κειμένου, ο τίτλος δεν διαφεύγει στο ελάχιστο από ό,τι υπόσχεται, τουναντίον είναι συνεπής και ακριβέστατος.

Το βιβλίο, πέρα από την διάρθρωση και τον διαχωρισμό των περιεχομένων, αποτελείται ουσιαστικά-νοητικά από δύο μέρη: 1) Τα αποσπάσματα από τα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και 2) Τον σχολιασμό τους από την φιλόλογο Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου. 

Η συγγραφέας έχει κάνει μια σοφή και επιτυχημένη σταχυολόγηση αποσπασμάτων, τα οποία σχολιάζει με ευαίσθητη και διεισδυτική ματιά, με τέτοια ευστοχία και οξυδέρκεια, ώστε λειτουργούν ως ακλόνητα στοιχεία που μας επιτρέπουν να διεισδύσουμε στον ψυχισμό, την προσωπικότητα και το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Αυτό συμβαίνει σε πρώτο πλάνο, ενώ στο φόντο, μέσα από το συνδυασμό των αποσπασμάτων και των αντίστοιχων σχολιασμών, που γίνονται σε ωραία γλώσσα και με εύληπτο τρόπο, σκιαγραφείται επίσης η δυναμική και ακούραστη προσωπικότητα της Μαρίας ως ανθρώπου, ερευνήτριας και συγγραφέα.

Είναι απαραίτητο να αναφερθώ στη διάρθρωση του βιβλίου, στον χωρισμό του σε μέρη και κεφάλαια, τα οποία επιτυγχάνουν την σπάνια πληρότητα σε συμπυκνωμένο και ευανάγνωστο αριθμό σελίδων. Η διάρθρωση του βιβλίου είναι τέτοια ώστε να φωτίζει όλες τις πτυχές του έργου και της προσωπικότητας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, κάποιες από τις οποίες δεν είναι γνωστές στο ευρύ κοινό, όπως για παράδειγμα του φεμινιστή, του θρησκευτικού ταγού, του μεταφραστή και του πολιτικού στοχαστή.

Οι Μαγευτικές Αφηγήσεις της Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου ξεκινούν με τον πρόλογο της συγγραφέως η οποία εξηγεί τη σχέση της με τον Παπαδιαμάντη και το πώς ξεκίνησε η ιδέα γι’ αυτό το βιβλίο, έργο ζωής για την ίδια.

Ακολουθεί ένα προλόγισμα του Θεοδόση Πυλαρινού, ομότιμου καθηγητή Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ιονίου Πανεπιστημίου, ο οποίος χαρακτηρίζει το βιβλίο «εύχρηστο, ευχάριστο, καλαίσθητο, δείγμα αγάπης και σεβασμού».

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη.

Το πρώτο μέρος έχει τίτλο 
«ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Η σεβάσμια μορφή των Ελληνικών γραμμάτων» και περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια:

Η προσωπικότητα

Εδώ η συγγραφέας με χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα διηγήματα «Τα δαιμόνια στο ρέμα» και «Ολόγυρα στη λίμνη», αναφέρεται στα παιδικά χρόνια του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη εντοπίζει τα παιδαγωγικά δεσμά της αρχόντισσας μητέρας στην ανατροφή του και αποκαλύπτει τις σχέσεις με τους συνομηλίκους του. 
Η συγγραφέας μας γνωρίζει, με τρόπο λιτό, εύληπτο και ευχάριστο, πολλά στοιχεία για την καταγωγή, την οικογένεια, την ανατροφή, τα παιδικά του χρόνια, αλλά και πώς όλα αυτά επέδρασαν στην προσωπικότητα, το χαρακτήρα και το έργο του.

Το έργο του

Στο κεφάλαιο αυτό, η Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, διαχωρίζει και στη συνέχεια αναλύει το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με βάση τη θεματολογία και τη δική του συγγραφική ωρίμανση. 
Εστιάζει στον θρίαμβο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη επί του διηγήματος, της μικρής φόρμας πεζού λόγου (γενιά 1880). 
Επισημαίνει τα τρία βασικά χαρακτηριστικά του έργου του: 
Τη Βαθιά θρησκευτικότητα και χριστιανική πίστη
Την Αγάπη προς της Φύση και τη Θάλασσα (ιδιαιτέρως της Σκιάθου) και
Την Αγάπη προς τους απλούς ανθρώπους, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους. 

Όλα τεκμηριώνονται από σχετικά αποσπάσματα από διηγήματα όπως: Λαμπριάτικος ψάλτης, Η Γλυκοφιλούσα, Στο Χριστό στο Κάστρο, Η νοσταλγός, Γυνή πλέουσα, Οι ελαφροϊσκιωτοι κ. ά. 

Ακολουθούν τα κεφάλαια

Η γλώσσα και Το ύφος και η τεχνική του, όπου η συγγραφέας καταδεικνύει τον εκφραστικό πλούτο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τον ρεαλισμό, την ειλικρίνεια, και το πηγαίο χιούμορ του, την τεχνική του, καθώς και τα δυνατά σημεία στα διηγήματά του, χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από τα έργα του: Ο έρωτας στα χιόνια, Η σταχομαζώχτρα, Η Φόνισσα, Στο Μέγα Γιαλό, Μεγαλείων οψώνια κ.ά.


Στο δεύτερο μέρος με τίτλο «Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης – ένας πολυδιάστατος συγγραφέας», η συγγραφέας των Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μαγευτικών αφηγήσεων, διαχωρίζει, τονίζει και αναλύει αυτές ακριβώς τις πολλές διαστάσεις του έργου αλλά και της προσωπικότητας του Σκιαθίτη πεζογράφου, αρκετές από τις οποίες εξακολουθούν να είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό, εφόσον η κυρίαρχη εικόνα για εκείνον είναι η απλή εικόνα ενός μοναχικού και ανέραστου κοσμοκαλόγερου. Η Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου φωτίζει το πρόσωπο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τονίζει και προσθέτει λεπτομέρειες και τέλος εμπλουτίζει την εικόνα του, στα ακόλουθα κεφάλαια:

Υμνητής του έρωτα 
Πρώιμος φεμινιστής 
Πολιτικά επίκαιρος στοχαστής
Κοινωνικός καθοδηγητής
Θρησκευτικός ταγός
Δεξιοτέχνης μεταφραστής

Και πάλι τεκμηριώνει τα γραφόμενά της με άρθρα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη καθώς και με τα σωστά αποσπάσματα από το έργο του, όπως Ολόγυρα στη λίμνη, Θέρος-έρος, Ο έρωτας στα χιόνια, Οι έμποροι των Εθνών. Η Βλαχοπούλα, Η νοσταλγός, Η Φόνισσα, Η Σταχομαζώχτρα, Οι Χαλασοχώρηδες, Τα Βενέτικα, Υπό την βασιλικήν δρυν, Η επίσκεψις του Αγίου Δεσπότη εν Αθήναις κ.ά. 

Μ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να μας παρουσιάσει μια κάθε άλλο παρά αποτραβηγμένη προσωπικότητα, τουναντίον γνωρίζουμε έναν Παπαδιαμάντη τολμηρό και πρωτοπόρο, επίμονο και άξιον θαυμασμού (Η συγγραφέας μας τονίζει ότι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ήταν αυτοδίδακτος στις ξένες γλώσσες, ωστόσο το μεταφραστικό του έργο κατέχει εξέχουσα θέση στον τομέα της μετάφρασης).

Το βιβλίο κλείνει με το Επίμετρο της συγγραφέα, με όσα Είπαν οι παλιοί για τον Παπαδιαμάντη, όπως ο Παλαμάς, ο Νιρβάνας, ο Ξενόπουλος και άλλοι, με πλούσια Βιβλιογραφία, με Κριτικά Σημειώματα για τις Μαγευτικές Αφηγήσεις και τέλος με το Βιογραφικό Σημείωμα της συγγραφέα.

Έχοντας τελειώσει την ανάγνωση του βιβλίου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μαγευτικές αφηγήσεις, της φιλολόγου Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, έχουμε σχηματίσει μια πλήρη εικόνα για την προσωπικότητα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ειλικρινά δεν χρειάζεται να διαβάσουμε κάτι άλλο. Μπορούμε στη συνέχεια, ανεμπόδιστοι και εφοδιασμένοι, να ασχοληθούμε αποκλειστικά με το συγγραφικό του έργο.

Το βιβλίο μπορεί να αποτελέσει μια θαυμάσια αρχή, όταν κάποιος αποφασίσει να γνωρίσει τον κοσμοκαλόγερο, καθώς αφού πρώτα συστήνει τον Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στον αναγνώστη, στη συνέχεια τον καθοδηγεί, τον μυεί στον θησαυρό των κειμένων του, με αγάπη, με απόλυτο σεβασμό, με ειλικρίνεια, σχεδόν με τρυφερότητα.

Σε μια εποχή που η ελληνική γλώσσα μας χάνοντας την επαφή με τις ρίζες της, χάνει τη σωστή σύνταξη, γραμματική, ακόμα και τον τονισμό της, σε μια εποχή που έχει αφεθεί απροστάτευτη, συχνά κακοποιείται, ακόμη και λοιδορείται από επικίνδυνα αδαείς, ανεύθυνους, αδιάφορους ή ακόμη και εκ πεποιθήσεως περιφρονητικούς ανθρώπους, έρχεται αυτό το βιβλίο με το σεβασμό που προείπαμε, με γνώση και επίγνωση να μας κατευθύνει στο μονοπάτι της μύησης που θα μας οδηγήσει σε ένα σημαντικό μέρος του κόσμου της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, στον κόσμο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Είναι ένα βιβλίο, το οποίο θα χαρακτήριζα με μία λέξη, πλούσιο, που κάνει κι εμάς πλουσιότερους σε γνώση αλλά, το σημαντικότερο, πλουσιότερους και σε συναισθήματα. Γι’ αυτό εύχομαι να μαγέψει και εσάς  όπως πραγματικά μάγεψε εμένα και να σας παρασύρει στη λογοτεχνική σπηλιά με τον κρυμμένο θησαυρό αυτής της σεβάσμιας μορφής των ελληνικών γραμμάτων, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Ευχαριστώ!

Α.Μ.

Καλωσόρισμα και παρουσίαση της συγγραφέα Μαρίας Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, από την Αγγελική Μπούλιαρη

Με πραγματικά μεγάλη χαρά σας καλωσορίζω απόψε εδώ στον οικείο χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λουτρακίου-Περαχώρας-Αγίων Θεοδώρων, για να σας γνωρίσω με ένα εξαιρετικό, πολύτιμο θα έλεγα, βιβλίο   και τη συγγραφέα του. Η ίδια αισθάνομαι πολύ τυχερή που ο δρόμος μου διασταυρώθηκε κάποια στιγμή με τον δικό τους και είχα έτσι την ευκαιρία να συναντήσω βιβλίο και δημιουργό και να επικοινωνήσω μαζί τους. Πρόκειται για το βιβλίο Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μαγευτικές αφηγήσεις, Εκδόσεις ''Α. Θεοδωρίδης & Συν/τες Ε.Ε.'', 2015, και τη συγγραφέα του, φιλόλογο, κα Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, που έχουμε την χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε εδώ απόψε.

Θα επιχειρήσω, λοιπόν, να σας συστήσω βιβλίο και δημιουργό, με λόγια όσο γίνεται πιο σύντομα αλλά ουσιαστικά. Και θα ξεκινήσω με τη συγγραφέα Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου, για την οποία όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω ο τίτλος της φιλολόγου δεν αποκαλύπτει όλες τις δημιουργικές πτυχές της δυναμικής προσωπικότητάς της.

Η Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδου γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας όπου έζησε μέχρι την ολοκλήρωση των γυμνασιακών σπουδών της, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 κατοικεί στο Μαρούσι.

• Σπούδασε Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. 

• Εργάστηκε ως  εκπαιδευτικός στη δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση επί τριάντα έτη. Τα μισά εξ αυτών συμμετείχε σε ομάδα εργασίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την παραγωγή γλωσσικού εκπαιδευτικού υλικού, καθώς και σε ομάδες σημαντικών ερευνητικών προγραμμάτων εθνικής αλλά και διεθνούς εμβέλειας του Κέντρου Εκπαιδευτικής  Έρευνας, στο οποίο υπηρέτησε μέχρι την συνταξιοδότησή της. 

• Μετεκπαιδεύτηκε σε Βρετανικά Πανεπιστήμια (Καίμπριτζ, Νόττινχαμ, Μπράιτον, Εδιμβούργο) στη μεθοδολογία διδασκαλίας της γλώσσας. 

•  Πραγματοποίησε υποδειγματικές διδασκαλίες, παρουσιάσεις και σεμινάρια για καθηγητές Β/θμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο των υπηρεσιακών καθηκόντων της. 

• Διετέλεσε βαθμολογήτρια, αναβαθμολογήτρια και προϊσταμένη στο Βαθμολογικό Κέντρο των Πανελληνίων εξετάσεων για αρκετά χρόνια.

• Εδώ και αρκετά χρόνια είναι συνεργάτρια της Βορέειου Βιβλιοθήκης του Δήμου Αμαρουσίου, όπου, κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2015-Μαρτίου 2016, οργάνωσε και συντόνισε  μηνιαίο πρόγραμμα βιβλιοανάγνωσης και μαθημάτων λογοτεχνίας, με θέμα «Ελληνική πεζογραφία της γενιάς του '30»' (Καραγάτσης, Βενέζης, Τερζάκης, Μυριβήλης).

Η συγγραφική της δραστηριότητα περιλαμβάνει: 

Α) Βιβλία: 

• Έξι γλωσσικά βιβλία για τους μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τα αντίστοιχα βιβλία του δασκάλου, με επεξεργασία αυθεντικού υλικού, από τις Υπηρεσιακές εκδόσεις ΟΕΔΒ

• Το βιβλίο Η γλώσσα που μιλάμε στην Ελλάδα-Τα Ελληνικά ως ξένη γλώσσα, Εκδόσεις  University Studio Press, 2004. Ένα εξαιρετικό γλωσσικό βοήθημα, με επιστημονικό τρόπο γραμμένο, από άποψη μεθοδολογίας, που είχα την ευκαιρία να ξεφυλλίσω και να διαπιστώσω, ιδίοις όμμασι, πόσο σπάνιο, καινοτόμο και χρησιμότατο είναι, αποτέλεσμα μιας εξαιρετικά κοπιαστικής εργασίας. Το βιβλίο παρουσιάστηκε σε συνέδριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με θέμα «Η διδακτική της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, νέες τάσεις», καθώς και σε αντίστοιχο συνέδριο του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με θέμα «Η Ελληνική Γλώσσα ως δεύτερη/ξένη».

• Μαρούσι - η δική μας πόλη, Εκδόσεις Μελίτη, 2011. Λεύκωμα τοπικής ιστορίας της πόλης του Αμαρουσίου.  

• Ο Μαραθώνιος δρόμος της Ολυμπιάδας του 1896, σε ελληνική έκδοση (2012), αλλά και σε δίγλωσση, Ελληνική-Αγγλική έκδοση (2014), από τις Εκδόσεις Α. Θεοδωρίδη ӄ Συν/τες Ε.Ε. 

• Τέλος, το βιβλίο Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη - μαγευτικές αφηγήσεις, Εκδόσεις ''Α. Θεοδωρίδης & Συν/τες Ε.Ε.'', 2015, που θα παρουσιάσουμε εδώ απόψε, και το οποίο έχει ήδη παρουσιαστεί στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, στο Δημαρχείο Αμαρουσίου, στην Αίθουσα Συνεδριάσεων Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας,  στο βιβλιοπωλείο ‘’Εν πλω’’,  και στο πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Κηφισιάς ‘’Γεώργιος Δροσίνης’’. Θα αναφέρω εδώ ότι τα χαρίσματα του βιβλίου αυτού, που είμαι σίγουρη θα αντιληφθείτε κατά τη διάρκεια της βραδιάς, εκτιμήθηκαν δεόντως στο εξωτερικό, από την Ελληνόγλωσση Βιβλιοθήκη της Οξφόρδης, η οποία το αναζήτησε και το συμπεριέλαβε στους τίτλους της.

Β) Εκτός από τη συγγραφή βιβλίων, η Μαρία Σπυροπούλου-Θεοδωρίδη έχει εκπονήσει πλήθος Μελετών και Άρθρων, με θέματα όπως:

• «Ελληνική - γλώσσα της οικουμένης»

• «Ανεργία – το σύγχρονο κοινωνικό όνειδος»

•  «Νικηφόρος Βρεττάκος, ο εναγώνιος ποιητής της ειρήνης της αγάπης και του φωτός»

• «Εις μνήμην Παύλου Μάτεση, πολυγραφότατου συγγραφέα και μεταφραστή, παρουσίαση του έργου του: Η μητέρα του σκύλου 

• «Μαρίνα των βράχων», ανάλυση του ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη

• «Το φιόρο του Λεβάντε - Σύντομη περιήγηση στην ιστορία και τον πολιτισμό του»

• «Ο μυθικός ήρωας Ελπήνωρ στην ποίηση του Τάκη Σινόπουλου»

• «Μ. Καραγάτσης, ο ακραίος νατουραλιστής της γενιάς του '30»

• «Μ. Καραγάτσης – Παρουσίαση των έργων του: Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν, και Το χαμένο νησί» 

• «Οδεύοντας προς το ετήσιο, φθινοπωρινό ''νενικήκαμεν''»

• «Ακρωτήρι Ιχθύς: Η μαγευτική βουνοσειρά της δυτικής Πελοποννήσου – Εκεί που ανταμώνουν Ιστορία και άπειρο Φυσικό κάλλος»

• «Ρήγας Βελεστινλής ο Θεσσαλός, ο φλογερός πρόδρομος της εθνεγερσίας»

• «Η λογοτεχνική γενιά του ’30, ορόσημο της πνευματικής μας ζωής»

Δεν έχουμε, λοιπόν, παρά να τη συγχαρούμε θερμά για το πλούσιο πνευματικό της έργο - προσωπικά θέλω να τη συγχαρώ για τον ελληνικό προσανατολισμό του – και να της ευχηθούμε μια εξίσου πλούσια και δυνατή συνέχεια!

Α.Μ.

Στιγμιότυπα από το αφιέρωμα και την παρουσίαση

BINTEO : 

https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=uH873uSl_uo

(Βίντεο:  http://perahoragr.blogspot.gr/2017/09/blog-post_22.html?spref=fb
Φωτογραφίες: Προσωπικό αρχείο Αγγελικής Μπούλιαρη και perahora.gr)

 α