Η ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΠΟΥΛΙΑΡΗ ΚΑΛΕΣΜΕΝΗ ΤΗΣ ΜΙΝΑΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ 07-03-2017

Αγγελική Μπούλιαρη, Έλενα Γεωργίου, Μάχη Αδριανού, Φωφώ Παππά, Κωνσταντίνα Ράπτη, καλεσμένες στην εκπομπή της Μίνας Γιαννούλη στον σταθμό Περαία Χώρα μιλούν (με αυτή τη σειρά) για τους ποικίλους και απαιτητικούς ρόλους των γυναικών και συζητούν για θέματα που ενδιαφέρουν όλους, με την ευκαιρία της Ημέρας της Γυναίκας.

Ακούστε τις στο mixcloud com: 

https://www.mixcloud.com/angeliki-bouliari/7-3-2017-η-αγγελικη-μπουλιαρη-μεταξυ-των-καλεσμενων-τησ-μινασ-γιαννουλη-για-την-ημερα-τησ-γυναικασ/

ΜΗ Μ' ΑΦΗΣΕΙΣ ΠΟΤΕ, Καζούο Ισιγκούρο - ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ Η ΤΑΙΝΙΑ

ΜΗ Μ΄ΑΦΗΣΕΙΣ ΠΟΤΕ, Καζούο Ισιγκούρο

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου

Εκδόσεις Ψυχογιός, 2018, Τρίτη Έκδοση

Σελίδες: 367

Η Κάθι, η Ρουθ και ο Τόμι μεγαλώνουν εσωτερικοί σ’ ένα απομονωμένο ίδρυμα στην αγγλική ύπαιθρο. Είναι ένα σχολείο με παράξενους, αυστηρούς κανόνες, όπου οι καθηγητές δεν παύουν στιγμή να υπενθυμίζουν στους μαθητές τους πόσο ξεχωριστοί είναι. Αλλά αυτό που τους κάνει ξεχωριστούς είναι μια ασύλληπτα σκληρή αλήθεια – και μια ακόμη πιο σκληρή μοίρα που τους περιμένει στον έξω κόσμο. Οι τρόφιμοι του Χάιλσαμ βρίσκονται εκεί για έναν συγκεκριμένο σκοπό. Για την ακρίβεια, έχουν φτιαχτεί γι’ αυτό τον σκοπό.

Ο νομπελίστας Καζούο Ισιγκούρο υπογράφει ένα δυστοπικό, εφιαλτικό μυθιστόρημα για την ίδια την ανθρώπινη φύση και την εύθραυστη ουσία της ζωής, που ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Booker, ενώ μεταφέρθηκε με επιτυχία και στον κινηματογράφο.(Οπισθόφυλλο).

Ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας της φαινομενικά φυσιολογικής καθημερινότητας των μαθητών του οικοτροφείου Χάιλσαμ, που βρίσκεται απομονωμένο σε κάποια ειδυλλιακή εξοχή της Αγγλίας. Όλα φαίνεται να εξυπηρετούν μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία, κάτω από την συνεχή φροντίδα των δασκάλων-κηδεμόνων τους. Γονείς, συγγενείς δεν υπάρχουν.

Οι μαθητές ζουν ασφαλείς, παίζουν παιχνίδια στην ύπαιθρο, δημιουργούν φιλικές σχέσεις, παροτρύνονται να είναι δημιουργικοί – η Μαντάμ επιλέγει τακτικά τις καλύτερες ζωγραφιές τους για την Γκαλερί της. Πέρα από το γνωστικό πεδίο, εκπαιδεύονται να υπακούουν στις εντολές και κατευθύνσεις των διδασκόντων και να μην αμφισβητούν το παραμικρό, ούτε από τη ζωή που τώρα ζουν, ούτε από τη ζωή που θα ζήσουν ως ενήλικοι και για την οποία τους ετοιμάζουν από την αρχή της ζωής τους. Τους τονίζουν διαρκώς πόσο ξεχωριστοί είναι, πως οφείλουν να προσέχουν τη φυσική τους κατάσταση και περνούν από ιατρικές εξετάσεις σχεδόν κάθε εβδομάδα. Όμως, για ποιον, για ποιον σκοπό γίνεται αυτό;

Μοναδικό βότσαλο στη λίμνη που ταράζει την ηρεμία του σχολείου Χάιλσαμ, αποτελεί η Δεσποινίδα Λούσι, η οποία τολμά να πιστεύει ότι δεν πειράζει αν κάποιος μαθητής δεν τα καταφέρνει με τη δημιουργικότητα, και θυμώνει, επειδή, όπως πιστεύει, οι μαθητές δεν διδάσκονται επαρκώς για το τι θα τους συμβεί αργότερα στη ζωή τους. Μετά το τέλος των σπουδών, οι μαθητές φεύγουν για τις Αγροικίες όπου μένουν ήδη οι παλιότεροι μαθητές και στη συνέχεια ένας-ένας θα πρέπει να τραβήξει τον προκαθορισμένο δρόμο του.

Σ’ αυτό το σημείο, και ενώ όλη η φοβερή αλήθεια σταδιακά αποκαλύπτεται, οι ελπίδες μπλέκονται με τις φήμες ή αλλιώς οι κρυφές ελπίδες δημιουργούν φήμες, αλλά και οι φήμες δημιουργούν ελπίδες, ότι, για παράδειγμα, η αληθινή αγάπη ενός ζευγαριού μπορεί να τους χαρίσει μια αναβολή για τον προκαθορισμένο δύσκολο και μάλλον σύντομο δρόμο τους, ένα μικρό, υπέροχο διάστημα ειρήνης και ελευθερίας, απόλυτα δικό τους. Τι θα αποδειχθεί, τελικά; Θα κρύβει η πραγματικότητα μια στάλα εκπληρωμένης προσδοκίας, μια φωτεινή ρωγμή στο γκρίζο, ή θα αποδειχτεί σκληρή και αναπόδραστη και κάθε σκέψη διαφυγής θα καταλήξει σε αδιέξοδο;

Το ΜΗ Μ΄ΑΦΗΣΕΙΣ ΠΟΤΕ είναι ένα δυνατό μυθιστόρημα, ξεχωριστό λόγω του δυστοπικού θέματος, αλλά και του αριστοτεχνικού τρόπου με τον οποίο ο συγγραφέας ξετυλίγει την χωρίς έντονη δράση ιστορία του, καταφέρνοντας να μας κρατάει σε ολοένα και μεγαλύτερη αγωνία μέχρι τις τελευταίες σελίδες. 

Είπαν για το βιβλίο: «Διαβάζεται απνευστί και σου ραγίζει την καρδιά. Ένα αριστούργημα εσωτερικής έντασης και κρυμμένης αγωνίας.» ΤΙΜΕ

"Αυτό το εξαιρετικό και τελικά μάλλον τρομαχτικά έξυπνο μυθιστόρημα δεν έχει να κάνει με την κλωνοποίηση, ούτε με το τι σημαίνει να είσαι κλώνος. Έχει να κάνει με το γιατί δεν εξεγειρόμαστε, γιατί δεν ξυπνάμε απλώς μια μέρα και δεν βγαίνουμε στο δρόμο κλαίγοντας και σπάζοντας τα πάντα, εξαιτίας της άγριας, εξοργιστικής και απόλυτα προσωπικής αίσθησης ότι η ζωή μας δεν ήταν ποτέ αυτό που θα μπορούσε να είναι." THE GUARDIAN

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ:

Ο ΚΑΖΟΥΟ ΙΣΙΓΚΟΥΡΟ γεννήθηκε στο Ναγκασάκι το 1954, αλλά μεγάλωσε στη Μεγάλη Βρετανία. Έχει γράψει επτά μυθιστορήματα και ήταν υποψήφιος τέσσερις φορές για το Βραβείο Booker. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 50 γλώσσες και θεωρείται ένας από τους κορυφαίος Βρετανούς συγγραφείς. Το 1989, το μυθιστόρημά του ΤΑ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, τιμήθηκε με το Bραβείο Booker, μεταφράστηκε σε 24 γλώσσες και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστή τον Άντονι Χόπκινς. Το 2017 απονεμήθηκε στον Ισιγκούρο το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του Ο ΘΑΜΜΕΝΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ και ΜΗ Μ΄ ΑΦΗΣΕΙΣ ΠΟΤΕ, ενώ ετοιμάζονται και άλλα. Ζει στο Λονδίνο με τη σύζυγο και την κόρη του.

Η ΤΑΙΝΙΑ: Μη μ' αφήσεις ποτέ (Never let me go), 2010

Το τρέιλερ της ταινίας: https://www.youtube.com/watch?v=sXiRZhDEo8A

Μέσα στο βιβλίο αναφέρεται ένα μουσικό άλμπουμ, το Songs after dark, της τραγουδίστριας Judy Bridgewater, και ιδιαίτερα το τραγούδι Never let me go (Μη μ' αφήσεις ποτέ), που είναι το αγαπημένο της Κάθυ και που έδωσε και τον τίτλο στο μυθιστόρημα. Είναι όλα προϊόντα της φαντασίας του συγγραφέα. Ωστόσο, για τις ανάγκες της ταινίας δημιουργήθηκε το αντίστοιχο τραγούδι το οποίο μπορείτε να ακούσετε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=4UX6tzE7P44 και το οποίο στην πραγματικότητα τραγουδάει η εκπληκτική Jane Monheit. 

ΤΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ

Ορισμός της αστυνομικής λογοτεχνίας

Η αστυνομική λογοτεχνία είναι ένα είδος του πεζού λογοτεχνικού λόγου το οποίο μέσα από την μυθοπλασία εξερευνά την πλευρά της ανθρώπινης κοινωνίας που έχει να κάνει με το έγκλημα, τη διάπραξη και την ανακάλυψή του. Σκοπός, συνήθως, είναι να ανακαλυφθούν οι υπαίτιοι αλλά και τα κίνητρα που τους οδήγησαν στην διάπραξη του εγκλήματος. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά είναι το μυστήριο και η αγωνία.

Το πιο παλιό γνωστό κείμενο αστυνομικής λογοτεχνίας, μπορεί να θεωρηθεί το διήγημα «Τα τρία μήλα», ένα από τα διηγήματα των Αραβικών ιστοριών «Χίλιες και μια νύχτες». Σε αυτό το διήγημα, ένα κομματιασμένο πτώμα ανακαλύπτεται τυχαία, και ο χαλίφης Χαρούν αλ-Ρασίντ διατάζει τον βεζίρη του, να ανακαλύψει τον ένοχο μέσα σε τρεις μέρες. 

Η ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας

Η αστυνομική λογοτεχνία, όπως την εννοούμε σήμερα, εμφανίστηκε κατά τον 19ο αιώνα, όταν στην Μ. Βρετανία και στην Γαλλία θεσμοθετήθηκε ο ρόλος της αστυνομίας κατά του εγκλήματος.

Το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα εικάζεται πως δημιουργήθηκε από τον Έντγκαρ Άλαν Πόε το 1841 με τίτλο «Οι φόνοι της οδού Μοργκ». Αν και αποτέλεσε την αφετηρία της αστυνομικής λογοτεχνίας χρειάστηκαν περίπου εξήντα χρόνια έως ότου θεσπιστεί ως ένα ξεχωριστό είδος μυθιστορήματος, ενώ για μεγάλο διάστημα εθεωρείτο εύκολο ανάγνωσμα, δηλαδή παραλογοτεχνία.

Παραλογοτεχνία

Ο όρος παραλογοτεχνία γεννήθηκε στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα. Την εποχή εκείνη τα αστικά κέντρα δέχονταν μαζική προσέλευση πολιτών κυρίως από αγροτικές περιοχές ενώ ταυτόχρονα υπήρχε ανάπτυξη του πνευματικού επιπέδου των πολιτών. Αποτέλεσμα της μεγάλης ζήτησης είναι η εισαγωγή μεταφρασμένων μυθιστορημάτων από το εξωτερικό στην Ελλάδα. Η παραλογοτεχνία έχει αστικό χαρακτήρα αφού το κλίμα της πόλης η ένταση, η βία, η καχυποψία και ο φόβος αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλούς συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων.

Η αφήγηση ενός αστυνομικού μυθιστορήματος μπορεί να διακριθεί στις εξής κατηγορίες:

Ορθόδοξη αφήγηση: Την ακολουθεί το παραδοσιακό μυθιστόρημα όπως το θεμελίωσε ο Έντγκαρ Άλαν Πόε και περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως: 1. Ο ντετέκτιβ της ιστορίας είναι εκκεντρικός, ηθικά άψογος και παρατηρητικός, διαθέτει άριστη λογική και διαίσθηση, είναι οργανωτικός και λύνει τα προβλήματα και τους γρίφους. 2. Αρχικά το έγκλημα παρουσιάζεται ως αδύνατο. 3. Πιθανόν να καταλογίζει ως ένοχο έναν αθώο. 4. Τέλος, το μυθιστόρημα θα έχει ένα εντελώς απροσδόκητο αποτέλεσμα.  

Σκληρό αφήγημα: Έκανε την εμφάνιση του στην Αμερική στις αρχές του 1923, ταυτόχρονα με την γέννηση του οργανωμένου εγκλήματος, όταν υπήρχαν από μια οι συμμορίες και από την άλλη οι ειδικοί ντετέκτιβ που αναλάμβαναν τις σχετικές υποθέσεις. Οι συγγραφείς αυτού του είδους περιγράφουν εγκληματίες που συνδέονται με τον υπόκοσμο ενώ ρέει άφθονο αίμα και από τις δύο πλευρές. Επίσης, οι ρόλοι του καλού και του κακού δεν είναι σαφείς, ενώ κατά την εξέλιξη της ιστορίας αποκαλύπτονται πληροφορίες οι οποίες προηγουμένως δεν είχαν παρουσιαστεί ή ήταν ψευδείς.

Ανθρώπινο αφήγημα: Το είδος αυτό ξεκίνησε από την Γαλλία, ενώ τα δύο προηγούμενα ήταν αγγλόφωνα. Χαρακτηριστικό του είναι η ανθρώπινη παρόρμηση για έγκλημα, κυρίως για το κοινό καλό, χωρίς δηλαδή να υπάρχει δόλος και ιδιοτέλεια. π.χ. "ο Αρσέν Λυπέν" του Μωρίς Λεμπλόν, στο οποίο ο ήρωας διέπραττε ληστείες για να προσφέρει σε ανθρώπους με πραγματική ανάγκη.

Αγωνίας: Τέλος, το είδος αυτό έχει μια ξεχωριστή πορεία αφήγησης. Σκοπός του δεν είναι πλέον η εξιχνίαση κάποιου εγκλήματος, αλλά ο σχεδιασμός ενός νέου εγκλήματος, την εξέλιξη του οποίου ο αναγνώστης παρακολουθεί με αγωνία.

Στην Ελλάδα

Το Ελληνικό Αστυνομικό Μυθιστόρημα παρουσιάστηκε στο τέλος της δεκαετίας του 30.  Το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα γράφτηκε το 1928 από τον Παύλο Νιρβάνα, με τίτλο "Το έγκλημα στο Ψυχικό".

Μέχρι την δεκαετία του 1970 δημοσιευόταν σε περιοδικά και σε λαϊκές εκδόσεις, όπως στα περιοδικά Μάσκα, Μυστήριον, στη συλλογή Αστυνομικά βιβλία τσέπης.

Οι φόρμες του ήταν τυπικές, χωρίς λογοτεχνικές φιλοδοξίες αλλά, γενικά, διέθεταν φροντισμένη πλοκή. Οι ήρωες ήταν τυποποιημένοι και έδιναν την αίσθηση ότι μας είναι γνωστοί. Από άποψη θεματολογίας, βρισκόταν κάτω από την άμεση επιρροή άγγλων συγγραφέων του είδους, όπως η Agatha Christie, ο Peter Cheney, ο Yan Fleming ή ο γαλλο-βέλγος Simenon.

Τα δύο είδη που κυριαρχούν εξίσου είναι οι ιστορίες κατασκοπίας με αισθηματικές προεκτάσεις και η αστυνομική έρευνα για την εύρεση του δολοφόνου.

Μεσολαβεί μια παύση στη συγγραφή αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα, μέχρι το 1995, οπότε ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο εκδηλώνεται στα ελληνικά γράμματα, η εμφάνιση του νέου αστυνομικού μυθιστορήματος, με κύρια χαρακτηριστικά τον πλούτο και την ποικιλία στη θεματολογία του. Έτσι διακρίνουμε πολλές κατηγορίες: Το ιστορικό αστυνομικό, το ψυχολογικό αστυνομικό, το κοινωνικό αστυνομικό, το πολιτικό αστυνομικό και, ακόμη, το μαθηματικό αστυνομικό. Κάποιοι συγγραφείς ανέπτυξαν επίσης το είδος του θρίλλερ, συχνά βίαιου.

Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλάδα ολοένα και περισσότεροι συγγραφείς ακολουθούν τους δρόμους που άνοιξαν οι παλαιότεροι Νίκος Μαράκης, Γιάννης Μαρής, Αθηνά Κακούρη, και κατόπιν οι Πέτρος Μάρκαρης, Ανδρέας Αποστολίδης και Πέτρος Μαρτινίδης. Αναφέρω αυτούς χαρακτηριστικά επειδή είναι αποκλειστικά συγγραφείς αστυνομικού μυθιστορήματος. Το αποτέλεσμα αυτής της δημιουργικής παραγωγής είναι η καθιέρωση του είδους, ο συνεχής εμπλουτισμός του και η προσέλκυση πολλών φίλων αναγνωστών.

Στις αρχές του 2010 δημιουργήθηκε στην Ελλάδα η Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας στην οποία συμμετέχουν συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων, οι οποίοι συζητούν ποικίλα σχετικά θέματα, και καταγράφουν τα έργα αστυνομικής λογοτεχνίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Επίλογος

Μερικοί αναγνώστες ίσως εξακολουθούν να θεωρούν το αστυνομικό μυθιστόρημα ένα εύκολο είδος. Τους διαβεβαιώνω πως όχι, κάθε άλλο. Όπως και στα άλλα είδη αφήγησης, και εδώ χρειάζεται ίδια ή ακόμα και μεγαλύτερη δεξιοτεχνία και μαστοριά για να ξετυλίξει ο συγγραφέας την ιστορία του, να σκιαγραφήσει μέσα από λόγια και πράξεις, συνήθειες και αντιδράσεις, τον ψυχισμό των χαρακτήρων του. Να διασπείρει μέσα στο κείμενο λεπτομέρειες που θα αποδειχθούν σημαντικές και θα παίξουν έναν ρόλο αποκαλυπτικό, είτε αποκαλύπτοντας οι ίδιες, είτε βοηθώντας στην τελική αποκάλυψη και λύση του προβλήματος.

Η ιστορία πρέπει να ξετυλίγεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλεί, ενδιαφέρον, περιέργεια, αγωνία, ίσως ακόμα τρόμο και φρίκη, και να ωθεί τους αναγνώστες να βρουν το δράστη ή τους δράστες. Το έγκλημα πρέπει να είναι «δικαιολογημένο», να εξηγείται δηλαδή το γιατί και το πώς και να συνδέεται λογικά με τον ψυχισμό του δράστη. Να υπάρχει συνοχή, ταίριασμα γεγονότων και προσώπων, ώστε να γεννιέται μια πειστική πλοκή και ένα δίνεται ένα πειστικό τέλος.

Ευτυχώς, μια περιήγηση στα βιβλιοπωλεία, θα αποφέρει πλούσιους καρπούς.

ΥΓ1. Το κείμενο αποτελεί μέρος ομιλίας μου που έγινε στις 7-2-2018, στο Charlotte Wine Bar στον Πειραιά, επί τη ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου "Η πόλη των γενναίων" του Άγγελου Χαριάτη.


ΥΓ2. Τα εξώφυλλα είναι ενδεικτικά της ελληνικής παραγωγής. Σαφώς υπάρχουν πολλά περισσότερα και είναι αυτονόητο ότι η παρούσα ανάρτηση δεν μπορούσε να φιλοξενήσει μεγαλύτερο αριθμό.

ΥΓ3. Λίγες μέρες μετά την ομιλία αυτή, κυκλοφόρησε το βιβλίο "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ - Ο Γιάννης Μαρής και οι άλλοι", του ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ από τις Εκδόσεις Πατάκη, 440 σελίδων, το οποίο παρέχει όλες τις σχετικές πληροφορίες για όποιον ενδιαφέρεται.

Πηγές:

https://crimefictionclubgr.wordpress.com/opinion-greek-detective-stories/tonnet/

https://el.wikipedia.org/wiki/Αστυνομικό_μυθιστόρημα