ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΒΙΝ, Το Βιβλίο και η Ταινία

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΒΙΝ, της Λάϊονελ Σράϊβερ

Εκδόσεις: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2010

Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη

Σελίδες: 579

ΒΡΑΒΕΙΟ ORANGE 2005

Αφορμή για τη σημερινή μου ανάρτηση υπήρξε ένα ακόμα λυπηρό και άδικο περιστατικό βίας, αυτό της ένοπλης αιματηρής επίθεσης στο Λύκειο Μάρτζορι Στόουν Ντάγκλας, στην Φλόριντα. Επιπλέον, σε ένα άλλο βιβλίο πληροφορήθηκα ότι οι κοινωνιολόγοι προβλέπουν δυσοίωνη αύξηση της ανήλικης παραβατικότητας, εφόσον οι αστικές συνθήκες διαβίωσης παραμένουν ίδιες.

Η συγγραφέας, όπως αποκαλύπτει η ίδια, αποφάσισε να γράψει αυτό το μυθιστόρημα όταν βρέθηκε σε ένα σταυροδρόμι προσωπικής και κοινωνικής αγωνίας: Σκεφτόταν αν ήθελε πραγματικά να αποχτήσει παιδί, ενώ ταυτοχρόνως μια σειρά από ανηλίκους εφήβους πυροβολούσαν και σκότωναν συμμαθητές τους, για να εκδικηθούν κάποια απόρριψη ή πειράγματα, με τόσο δυσανάλογη βιαιότητα που δεν τη χωράει ο νους. Επιπλέον, ένιωθε συμπόνια για τους λιγότερο προφανείς αποδέκτες του οίκτου όλων, τους γονείς αυτών των παιδιών-δολοφόνων. Πολλές υπαρκτές μητέρες, πολλοί αληθινοί γονείς, αναγκάζονται να συμβιώσουν με το γεγονός ότι τα παιδιά τους έγιναν δολοφόνοι, ναρκομανείς, ή απλώς κακοί άνθρωποι, και υποφέρουν καμιά φορά τρομαχτικά παρόμοια βάσανα.

Στην αρχή, δυσκολεύτηκε να βρει εκδότη για το έργο της, λόγω του «ενοχλητικού» θέματος, ενώ κάποιοι της πρότειναν αλλαγές σε αρκετά κομβικά σημεία της πλοκής και των χαρακτήρων, ώστε να γίνει πιο ανάλαφρο και ευπώλητο. Όμως, εκείνη επέμενε με σεβασμό στο πόνημά της, και τελικά ο Κέβιν της κέρδισε το σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο Orange του Ηνωμένου Βασιλείου, το 2005, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και τέλος μεταφέρθηκε, με εξαιρετική επιτυχία και τον ίδιο τίτλο, στη μεγάλη οθόνη, το 2011.

Η ιστορία ξετυλίγεται με τη μορφή αφοπλιστικά εξομολογητικών επιστολών της Ίβας Κατσαντουριάν προς τον εκλιπόντα σύζυγό της, τον Φράνκλιν Πλάσκετ. Η Ίβα είναι η μητέρα του διαβόητου Κέβιν Κατσαντουριάν, του δράστη του μακελειού στο Γυμνάσιο Γκλαντστόουν. Οι επιστολές της είναι δύο ειδών: Άλλες μιλάνε για το μαρτυρικό παρόν της, ως μητέρας του σατανικού εφήβου, την οποία όλοι αποφεύγουν, περιφρονούν και κατηγορούν. Οι πενθούντες γονείς των συμμαθητών-θυμάτων του Κέβιν της επιτίθενται και έχουν καταθέσει αγωγές εναντίον της, η ίδια αντιμετωπίζει την κατάσταση απαθής, ενώ επισκέπτεται τακτικά τον γιο της στο σωφρονιστικό ίδρυμα όπου έχει φυλακιστεί. Το δεύτερο είδος των επιστολών της ακολουθεί με ακρίβεια, τόλμη και οδυνηρή ειλικρίνεια τα ίχνη του Κέβιν από την σύλληψή του μέχρι την μοιραία εκείνη μέρα του φονικού.

Η Ίβα ποτέ δεν ήθελε πραγματικά να γίνει μητέρα, υποχώρησε όμως στην επιθυμία του Φράνκλιν και απέκτησε κατ’ αρχήν τον Κέβιν και επτά χρόνια αργότερα την Σίλια. Ο Κέβιν υπήρξε ένα ιδιόρρυθμο παιδί από την αρχή. Αρνήθηκε το μητρικό γάλα, αρνιόταν να μιλήσει, αν και μπορούσε, όπως και να εκπαιδευθεί στο θέμα της τουαλέτας. Γενικώς αδιάφορος και ασυγκίνητος, φαινόταν να «ζωντανεύει» μονάχα όταν κατάφερνε να εξοργίσει τη μητέρα του. Τα διάφορα παραπτώματά του κατά την εξέλιξη της ιστορίας δεν είναι φανερά, μάλλον υπονοούνται. Ωστόσο η Ίβα είναι σίγουρη ότι ο γιος τους εμπλέκεται, εφόσον είναι παρών σε όλα τα «συμβάντα», όπως και ότι είναι πολύ ευφυής ώστε να κρύβει την αληθινή φύση του και να ξεγελάει τον πατέρα του αλλά και άλλους.

Το βιβλίο θέτει μια σειρά από ερωτήματα:

Επηρεάστηκε ο Κέβιν από την «ψυχρότητα» και αμηχανία της μητέρας του ή απλώς έτσι γεννήθηκε; 

Η ανατροφή μπορεί να νικήσει τη Φύση και αντιστρόφως; 

Με άλλα λόγια, είναι ο Κέβιν εκ γενετής κακός, ή πρέπει να κατηγορηθεί μόνο η μητέρα του, η Ίβα; 

Υπήρξε η Ίβα μια φριχτή μητέρα; 

Υπήρξε ο Φράνκλιν ένας ανόητος πατέρας, μεροληπτικός και εν τέλει επικίνδυνος με τον τρόπο του; 

Έπαιξαν ρόλο και σε ποιο βαθμό οι διαφωνίες των γονέων σε θέματα ανατροφής και οι έμμεσες συμμαχίες του καθενός με τα παιδιά της οικογένειας;

Το βιβλίο είναι ειλικρινές, τολμηρό, συνταρακτικό. Έξοχα γραμμένο και με πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή, θα στριφογυρίζει στο μυαλό σας για καιρό από τη στιγμή που θα τελειώσετε την ανάγνωση. Και το σημαντικότερο, θα βάλει σε σκέψεις και προβληματισμούς ιδιαιτέρως τους γονείς αναγνώστες για όλα αυτά τα θέματα που αναφέραμε παραπάνω. Κι αυτό νομίζω είναι καλό, γιατί, όπως λέει και η συγγραφέας, «Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν». Τον οποιοδήποτε Κέβιν.

Η ταινία "Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν" προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών το 2011. 

Το τρέιλερ της ταινίας εδώ: https://www.imdb.com/title/tt1242460/videoplayer/vi566533657?ref_=tt_ov_vi

Περισσότερα για την ταινία στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.imdb.com/title/tt1242460/?ref_=fn_al_tt_1

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ, Ελένη Στελλάτου

ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ  14-04-2018

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ

Ελένη Στελλάτου*

Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Διηγήματα (19)

Σελίδες 140

Η Αγγελική Μπούλιαρη μιλάει για τη συγγραφέα Ελένη Στελλάτου και το πρώτο της βιβλίο ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ από τις Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ:

Φίλες και φίλοι, καλησπέρα και καλώς ήρθατε στην αποψινή μας συνάντηση με μια νέα λογοτέχνιδα, τη δική μας Ελένη Στελλάτου, και το πρώτο της βιβλίο με τίτλο ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ, μια συλλογή 19 μικρών ιστοριών, από τις Εκδόσεις Πόλις.

Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι σίγουρα γνωρίζετε την Ελένη ως μια νέα γυναίκα με ήρεμη δύναμη, η οποία συνδυάζει, όπως πολλές γυναίκες σήμερα αλλά και στο παρελθόν, πολλούς ρόλους, μεταξύ των οποίων της επαγγελματία φαρμακοποιού, της συζύγου του παλιού μας μαθητή, του Σωτήρη Βενάρδου, και της αφοσιωμένης μητέρας τριών παιδιών στα οποία αφιερώνει αυτό το πρώτο της έργο.

Πέρα από τους διάφορους οικογενειακούς και κοινωνικούς της ρόλους, η Ελένη ως μέλος της Αναγνωστικής Λέσχης Λουτρακίου, με την αγάπη της για τη λογοτεχνία, με την οξύνοια που τη χαρακτήριζε στις τοποθετήσεις της, αλλά και με τις ερωτήσεις που υπέβαλλε σχετικά με τα διάφορα λογοτεχνικά έργα, μου έδινε την εντύπωση, ότι μέσα της συντελούνταν διεργασίες και όταν θα ωρίμαζε ο καιρός, θα έπιανε το μολύβι για να γράψει τις δικές της ιστορίες και να μας φανερωθεί με έναν νέο ρόλο, αυτόν της συγγραφέα, όπως ακριβώς γίνεται σήμερα.

Ας δούμε λίγο το Βιογραφικό της συγγραφέα μας.

Βιογραφικό Ελένης Στελλάτου

 Η Ελένη Στελλάτου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Από την πλευρά του πατέρα της κατάγεται από την Κεφαλονιά, και από την πλευρά της μητέρας της από την Σπάρτη. Στην Κεφαλονιά έζησε τα παιδικά της χρόνια μέχρι την ηλικία των 9 ετών, οπότε μετακόμισαν στην Κόρινθο.

Σπούδασε Φαρμακευτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Φαρμακείου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο.

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια εργάζεται ως φαρμακοποιός εδώ στο Λουτράκι, όπου ζει με την οικογένειά της και τα τρία τους παιδιά, στα οποία και έχει αφιερώσει το πρώτο της βιβλίο «Το κόκκινο και το άσπρο».

Η αγάπη για τη λογοτεχνία ξεκινά από τα παιδικά χρόνια, όταν ο εκπαιδευτικός πατέρας έφερνε στο σπίτι κλασικά, παιδικά βιβλία, όπως του Ιουλίου Βερν και του Τζόζεφ Κρόνιν, ενώ τα διαβάσματα αργότερα εμπλουτίζονται ποικιλοτρόπως, και στα φοιτητικά χρόνια κλίνουν προς συγγραφείς με υπόβαθρο Ψυχολογίας, όπως ο Ίρβιν Γιάλομ και η Μάρω Βαμβουνάκη, και προς βιβλία σχετικά με το αντικείμενο των σπουδών της.

Η Ελένη επανασυνδέθηκε με την Λογοτεχνία πριν δέκα χρόνια περίπου, όταν άρχισε να γράφει μικρές ιστορίες σε ένα blog στο ίντερνετ και αργότερα με τη συμμετοχή της στις συναντήσεις της Λέσχης Ανάγνωσης Λουτρακίου, μια πρωτοβουλία του κυρίου Νίκου Παπανικολάου, σε Λέσχες Ανάγνωσης στην Αθήνα, σε ημερίδες για μεγάλους συγγραφείς και σε παρουσιάσεις βιβλίων.

Συμμετείχε στον κύκλο συναντήσεων για την τεχνική του μυθιστορήματος του συγγραφέα Δημήτρη Στεφανάκη στο Έναστρον και παρακολούθησε τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο Dasein Lab με τον συγγραφέα Κώστα Κατσουλάρη.

Αγαπημένοι της συγγραφείς είναι ο Μπόρχες, ο Φερνάντο Πεσσόα, ο Αχιλλέας Κυριακίδης, η Τζένυ 'Ερπενμπεκ, ο Ζάουμε Καμπρέ, o Ρομπέρτο Μπολάνιο.

Τον Νοέμβριο του 2017 ένα διήγημά της συμπεριλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο με τίτλο «Σόλωνος 101» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έναστρον, ενώ πριν λίγες εβδομάδες, τον Μάρτιο του 2018, εκδίδεται το πρώτο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Το Κόκκινο και το Άσπρο» από τις εκδόσεις Πόλις.

Αυτό το βιβλίο θα γνωρίσουμε εδώ απόψε. Ένα βιβλίο που είχα τη χαρά να το κρατήσω στα χέρια μου αμέσως μόλις κυκλοφόρησε, μιας και η Ελένη με τίμησε με την αγάπη και την εμπιστοσύνη της. Μόλις τέλειωσα την ανάγνωση,  έστειλα ενθουσιασμένη ένα μήνυμα στην Ελένη για να τη συγχαρώ για τη λογοτεχνική της φλέβα και φυσικά να της ευχηθώ μια καλή και γρήγορη συνέχεια.

Γιατί, φίλες και φίλοι, εάν για κάποιους είναι έκπληξη ότι η Ελένη έγραψε βιβλίο, θα αποτελέσει ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη ότι όχι απλώς γράφει, αλλά γράφει καλά, και υπόσχεται πολλά στο χώρο της Ελληνικής Λογοτεχνίας.

Προσωπικά λατρεύω τις μικρές ιστορίες και δεν συμφωνώ με όσους θεωρούν ότι το Διήγημα είναι εύκολο είδος και δεν το προτιμάνε (γι' αυτό και χάρηκα πολύ όταν η Καναδέζα Άλις Μονρό, συγγραφέας αποκλειστικά διηγημάτων, κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας). Πιστεύω ότι η μικρή φόρμα απαιτεί μεγάλη μαεστρία καθώς ο συγγραφέας, σε αντίθεση με τον συγγραφέα μυθιστορήματος που έχει στη διάθεσή του άπλετες σελίδες και χρόνο, στο διήγημα αυτός πρέπει σε λίγο χρόνο και σε λίγες σελίδες, μερικές φορές σε μία μόνο σελίδα, να μας γνωρίσει τον ήρωα, τον ψυχισμό του, να αιτιολογήσει τις πράξεις και τη διάθεσή του της στιγμής, και να μας συναρπάσει και συγκινήσει.

Κάτι που η Ελένη Στελλάτου καταφέρνει πολύ καλά στα
Διηγήματα της συλλογής ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ.

Οι ιστορίες της είναι φωτογραφικά στιγμιότυπα που έχουν ληφθεί από μια κάμερα, το μάτι της συγγραφέα, με μεγάλη ευαισθησία, τέτοια που αντιλαμβάνεται τα πάντα, και τα φανερά και τα κρυμμένα, ενώ η Φύση με τα στοιχεία της, τον ήλιο, τον αέρα, το νερό, τα δέντρα, τα ζώα είναι πανταχού παρούσα.

Τα διηγήματά της, δοσμένα με εκφραστική λιτότητα, οικονομία λόγου,  φανερώνουν την ευαίσθητη και διεισδυτική ματιά της, αλλά και την ευελιξία της στις περιγραφές των ηρώων, καθώς με άνεση περιγράφει πότε ένα μωρό, πότε έναν ηλικιωμένο, πότε μια γυναίκα, και άλλοτε έναν άντρα. Κάποια από αυτά, όπως το Αλογάκι με άρωμα φράουλα και Στη Σέλα, με συγκίνησαν ιδιαιτέρως, επειδή δείχνουν ότι η συγγραφέας θυμάται καλά το παιδί που υπήρξε κάποτε, και από την άλλη δείχνουν ότι διαθέτει την ευαισθησία που χρειάζεται για να προσεγγίσει μια ηλικία στην οποία θα περιέλθει στο μέλλον.

Η Ελένη Στελλάτου στις ιστορίες της ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΠΡΟ θίγει θέματα όπως η μοναξιά και η μοναχικότητα, ο ανεκπλήρωτος έρωτας, ο μακροχρόνιος πόνος από πληγή που δεν επουλώνεται, η αλλαγή των ανθρώπων στο χρόνο, η ρουτίνα μιας βαρετής δουλειάς, η απόλαυση της Φύσης.  Σε κάποιες ιστορίες ενυπάρχει το στοιχείο του τραγικού, ενώ σε άλλες υπάρχει λεπτό χιούμορ. Τέλος, η συγγραφέας καταδύεται και αναλύει εκπληκτικά τον παιδικό κόσμο της αθωότητας και της φαντασίας, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο παιδεύονται συχνά τα παιδιά επειδή αποδίδουν στα πράγματα σημασία μεγαλύτερη από την πραγματική. 

Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια τελευταία σκέψη που μου γεννήθηκε αφού τέλειωσα την ανάγνωση του βιβλίου της Ελένης:

Οι άνθρωποι περνάνε δίπλα μας, πολλούς τους βλέπουμε συχνά, κάποιους καθημερινά. Νομίζουμε ότι τους ξέρουμε, επειδή έχουμε μαζέψει διάφορες πληροφορίες γι’ αυτούς, εγώ τις λέω «άχρηστες πληροφορίες», όπως πόσων ετών είναι, τι σπίτι έχουν, τι αυτοκίνητο, τι επαγγέλονται, πού εργάζονται. Λοιπόν, θα έλεγα, ότι όσο τους ξέρει μια Δημόσια Υπηρεσία που έχει καταχωρημένα στις καρτέλες της αυτά ακριβώς τα στοιχεία, άλλο τόσο τους ξέρουμε και εμείς. Δηλαδή, καθόλου.

Ευτυχώς, όμως, στον κόσμο αυτό, υπάρχουν οι συγγραφείς, οι λογοτέχνες, που όπως και η Ελένη Στελλάτου, με ματιά διεισδυτική, με ευαισθησία και ενσυναίσθηση, καταφέρνουν να συλλάβουν όλα τα μικρά, τα αληθινά, τα ουσιαστικά, διαπερνούν το κάλυμμα της εμφάνισης και μπαίνουν στην ψυχή των αντι-ηρώων της εποχής μας, και μας τους γνωρίζουν.

Κι έτσι, γνωρίζουμε κι εμείς τον εαυτό μας και ξαναβρίσκουμε την ανθρωπιά μας!

Για το βιβλίο επίσης μίλησαν οι: Ελένη Κίτσου, κριτικός λογοτεχνίας, και Βαγγέλης Προβιάς, συγγραφέας. Αποσπάσματα διάβασε η Μαρία Σπυροπούλου. Την εκδήλωση έκλεισε ο Γιώργος Μπεχλιβάνογλου, σολίστ κιθάρας και καθηγητής κλασσικής κιθάρας, παρουσιάζοντας το μουσικό έργο σε τρία μέρη La Cathedral, Augustin Barrios Mangore.

*  Η Ελένη Στελλάτου γεννήθηκε στην Αθήνα (1978) με καταγωγή από Κεφαλλονιά και Σπάρτη. Σπούδασε Φαρμακευτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Φαρμακείου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Η συλλογή διηγημάτων «Το Κόκκινο και το Άσπρο» από τις εκδόσεις Πόλις, Μάρτιος 2018 είναι το πρώτο της βιβλίο και είναι αφιερωμένο στα τρία παιδιά της. Ζει και εργάζεται ως φαρμακοποιός στο Λουτράκι Κορινθίας.

Ο ΦΟΒΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Έριχ Φρομ

ESCAPE FROM FREEDOM, by Erich Fromm, 1941

Εάν η ανθρωπότητα δεν μπορεί να ζήσει με τους κινδύνους και τις ευθύνες που είναι εγγενείς στην ελευθερία, πιθανότατα θα στραφεί στον αυταρχισμό. 

Αυτή είναι η κεντρική ιδέα του βιβλίου Απόδραση από την Ελευθερία (γνωστό ως Ο Φόβος της Ελευθερίας, έξω από τη Βόρεια Αμερική), ένα έργο ορόσημο από έναν από τους πιο διακεκριμένους στοχαστές της εποχής μας και ένα βιβλίο που είναι τόσο επίκαιρο σήμερα όσο και όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1941. 

Λίγα βιβλία έχουν ρίξει τέτοιο φως στις δυνάμεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη κοινωνία ή έχουν διεισδύσει τόσο βαθιά στις αιτίες των αυταρχικών συστημάτων. Εάν η άνοδος της δημοκρατίας κατέστησε ορισμένους ανθρώπους ελεύθερους, ταυτόχρονα γέννησε μια κοινωνία μέσα στην οποία το άτομο αισθάνεται αποξενωμένο και μηχανοποιημένο. 

Χρησιμοποιώντας τις ιδέες της ψυχανάλυσης ως παράγοντες ανίχνευσης, το έργο του Φρομ αναλύει την ασθένεια του σύγχρονου πολιτισμού, όπως μαρτυρείται από την προθυμία του να υποταχθεί στον ολοκληρωτικό τρόπο διακυβέρνησης.

Εκδόσεις ΜΠΟΥΚΟΥΜΑΝΗ, 1971

Μετάφραση Δημητρίου Θεοδωρακάτου

Σελίδες 336

Θέλουν πραγματικά την ελευθερία οι σύγχρονοι άνθρωποι ή μήπως νιώθουν φόβο μπροστά της; Και είναι αυτό το δέος που προκαλεί η ελευθερία η αιτία που γνωρίζουν τέτοια επιτυχία στον 20 αιώνα οι ολοκληρωτικές τάσεις αυτής ή της άλλης μορφής; 

Την αρρώστια αυτή του καιρού μας, που εκφράζεται με τη δουλική υποταγή στην εξουσία εξετάζει στο εξαίρετο αυτό έργο ο Φρομ, εφαρμόζοντας την ψυχαναλυτική μέθοδο. 

Η άνοδος της Δημοκρατίας, μολονότι απελευθέρωσε τον άνθρωπο, δημιούργησε παράλληλα μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος αισθάνεται απομονωμένος από τους συνανθρώπους του, όπου οι σχέσεις έχουν χάσει τον προσωπικό τους χαρακτήρα και όπου η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια έχουν υποκαταστήσει τους παλαιότερους κοινωνικούς δεσμούς. 

Κατά την άποψη του Φρομ, αυτή η αίσθηση μοναξιάς ωθεί τους ανθρώπους να υποτάσσονται σ’ έναν πανίσχυρο οργανισμό ή στο κράτος.  (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
1. Ελευθερία - πρόβλημα ψυχολογικό;
2. Η άνοδος του ανθρώπου και το διπλό νόημα της ελευθερίας
3. Η ελευθερία κατά την εποχή της Μεταρρύθμισης:
     Μεσαιωνικό φόντο και Αναγέννηση-Η περίοδος της Μεταρρύθμισης
4. Οι δύο απόψεις της ελευθερίας για το σύγχρονο άνθρωπο
5. Μηχανισμοί φυγής: Ολοκληρωτισμός-Ροπή καταστροφής-Αυτόματος κομφορμισμός
6. Η ψυχολογία του ναζισμού
7. Ελευθερία και δημοκρατία: Η αυταπάτη της ατομικότητας-Ελευθερία και αυθορμητισμός
Παράρτημα: χαρακτήρας και κοινωνικό προτσές
Ευρετήριο

 

Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, 2017

Μετάφραση Ουρανίας Τουτουντζή

Σελίδες 364

Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία του Erich Fromm παραμένει διαχρονικά ένα επίκαιρο και προφητικό βιβλίο για όσα συμβαίνουν σήμερα, αλλά και για όσα πιθανόν θα ακολουθήσουν, καθώς η ελευθερία περιορίζεται όλο και περισσότερο από την ένταση του οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού και θρησκευτικού ολοκληρωτισμού.

Στο εμβληματικό αυτό έργο, ο Φρομ εξηγεί αρχικά πως οι επαναστατικές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική οργάνωση, η υπέρμετρη δύναμη του κεφαλαίου και η οικονομική κρίση μεγαλώνουν τα αισθήματα αβεβαιότητας, μοναξιάς και ασημαντότητας του σύγχρονου ανθρώπου, ενώ η απειλή πολέμου ισχυροποιεί τον φόβο. 

Στη συνέχεια εστιάζει στους μηχανισμούς άμυνας του ατόμου, που είναι ταυτόχρονα και οι μηχανισμοί διαφυγής του από την ελευθερία: ο ολοκληρωτισμός, η ροπή προς την καταστροφή και ο κομφορμισμός.

Και αν για τον ανυποψίαστο πολίτη ο κομφορμισμός είναι ακίνδυνος, για τον Φρομ έχει τεράστια σημασία: στα πλαίσια αυτής της "λύσης", στην οποία προσφεύγει η πλειονότητα των μελών της κοινωνίας, ο άνθρωπος παύει να είναι ο εαυτός του και υιοθετεί απολύτως τον τύπο της προσωπικότητας που του επιβάλλουν τα πολιτιστικά πρότυπα, η κοινή γνώμη, η κοινή λογική. 

Έτσι, οι συνειδητοί φόβοι της μοναξιάς και της αβεβαιότητας αντιμετωπίζονται με την ένταξη στο όλον. Όμως, με αυτόν τον τρόπο, το άτομο πληρώνει το τίμημα για την απομάκρυνσή του από την αληθινή, θετική ελευθερία, η οποία συνίσταται στην αυθόρμητη δραστηριότητα.  (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Έριχ Φρομ (Erich Fromm), (1900-1980), ήταν Γερμανός ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος, ανθρωπιστής και φιλόσοφος. Ξεκίνησε ως μαθητής του Σίγκμουντ Φρόιντ, αλλά διεφώνησε και ακολούθησε ξεχωριστή πορεία. Εγκατέλειψε τη Ναζιστική Γερμανία το 1933 και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε ως καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχανάλυσης σε Πανεπιστήμια. Αν και υπέρμαχος της Μαρξιστικής σκέψης, άσκησε κριτική στην πρακτική της εφαρμογή, ενώ προσπάθησε να την συνδυάσει με την Φροϊδική σκέψη.