Συνέντευξη στο Περιοδικό MARIE CLAIRE
Δραπέτες του Ονείρου
Η
ενδοοικογενειακή βία βρίσκεται στον πυρήνα του βιβλίου της Αγγελικής Μπούλιαρη.
Η συγγραφέας μας εξηγεί περισσότερα.26 Σεπτεμβρίου 2016, από την Αναστασία
Καμβύση
Αφορμή γι'
αυτήν την κουβέντα στάθηκε το τελευταίο της μυθιστόρημα, Δραπέτες του Ονείρου,
που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ωκεανός.
Πως
βλέπετε τις γυναίκες της γενιάς σας σε σχέση με τη γενιά των σημερινών γυναικών
γύρω στα τριάντα;
Πολλές από
τις σημερινές νέες γυναίκες είναι το ίδιο ίσως και περισσότερο αγχωμένες με το
θέμα του συντρόφου και της δημιουργίας οικογένειας. Δεν είναι τόσο
απελευθερωμένες και ευτυχισμένες όσο θα χαιρόμουν σήμερα να τις δω. Είναι ακόμη
εγκλωβισμένες σε ενοχές όταν διεκδικούν πράγματα για τον εαυτό τους, και
υποσυνείδητα φοβούνται μήπως δυσαρεστήσουν τον άλλον αν εκφράσουν με
ειλικρίνεια τα θέλω και τις επιθυμίες τους. Προσπαθούν να συμβιβάσουν
πολλαπλούς ρόλους και ευθύνες ως εργαζόμενες, σύντροφοι και μητέρες, χωρίς να
θεωρούν αυτονόητο ότι οφείλουν χρόνο και χώρο στον εαυτό τους, καθώς και ότι μπορούν
να μοιράσουν κάποια καθήκοντα. Είναι επίσης υπερβολικά εγκλωβισμένες στην
παγίδα της εμφάνισης και αντί να τείνουν προς την συμφιλίωση με το σώμα τους
διαρκώς απομακρύνονται, εις βάρος της ψυχικής τους υγείας και συνεπώς της
ποιότητας ζωής τους.
Κάποιες
εξαρτούν την ευτυχία τους αποκλειστικά από την ύπαρξη και αποδοχή ενός
συντρόφου, οπότε στην αντίθετη περίπτωση είναι δυστυχείς και αναβάλλουν να
πάρουν τη - μία και μοναδική - ζωή στα χέρια τους. Σαφώς ο ερωτικός
τομέας είναι πολύ σημαντικός, αλλά είναι αυτό ακριβώς: ένας από τους πολλούς
τομείς της ζωής μας.
Βεβαίως, οι
γενικές συνθήκες που επικρατούν παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη ζωή των νέων
γυναικών σήμερα και σε όσα ανέφερα παραπάνω: Η τεχνολογία και η επιστημονική
πρόοδος διευκολύνουν τη ζωή όλων και συνεπώς και των γυναικών, ωστόσο
συνοδεύονται και από παράπλευρες απώλειες, όπως π.χ. η αποξένωση, η εικονική
πραγματικότητα και το κυνήγι της τελειότητας. Επιπλέον τα πράγματα
περιπλέκονται και δυσκολεύουν για τις νέες γυναίκες εξαιτίας της οικονομικής
κρίσης και της ανεργίας, καθώς και από την σύγχιση που επικρατεί σχετικά με τα
φύλα και τους ρόλους τους στον ερωτικό τομέα.
Υπάρχει
πάντα η σύνδεση με τις προηγούμενες γενιές ή απομακρυνόμαστε από το …δίχτυ
ασφαλείας των μαμάδων και των γιαγιάδων μας;
Πιστεύω ότι
μεγάλο μέρος διατηρεί επαφή με τις μαμάδες και γιαγιάδες, ενώ απομακρύνονται
όσες πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο είναι παλαιομοδίτικο και δεν ταιριάζει στις
μοντέρνες πεποιθήσεις. Όσο για τη σύνδεση με τις προηγούμενες γενιές, αυτή
υπάρχει, είτε το θέλουμε είτε όχι. Κανείς δεν φυτρώνει από μόνος του στην
έρημο…
Στο
βιβλίο σας σημαντικό ρόλο έχουν οι σκηνές ενδοοικογενειακής βίας. Τι σας
οδήγησε να ασχοληθείτε με το θέμα;
Πριν λίγες
μέρες βρισκόμουν στο κυλικείο ενός μεγάλου νοσοκομείου, όταν στο διπλανό
τραπέζι ήρθε και κάθισε μια γυναίκα γύρω στα σαράντα με το ένα μάτι μαυρισμένο
και ουλή στην αρχή του ζυγωματικού. Ήταν τόσο βάναυσα χτυπημένη που δεν
μπορούσα να μην αναρωτηθώ πόσο μίσος, πόση δύναμη είχε βάλει στη μπουνιά του το
κτήνος εκείνο…
Η απάντηση,
λοιπόν, είναι απλή: Η ζωή μού δίνει τα πάντα, καταστάσεις, χαρακτήρες,
συμβάντα. Δεν έχω, δυστυχώς, παρά να κοιτάξω γύρω μου και τα βλέπω όλα, καθώς
είμαι από φύση μου παρατηρητική, ευαίσθητη και διαισθητική. Με τα βιβλία μου
προσπαθώ να δώσω φωνή και δύναμη στα πληγωμένα παιδιά, στις τραυματισμένες
γυναίκες, να δείξω πιθανότητες διεξόδου και να αποδώσω μια μορφή δικαιοσύνης,
καθώς η ζωή είναι συχνά άδικη και άγρια.
Πως
νομίζετε πως μπορούμε να βοηθήσουμε όσοι είμαστε έξω από τον μακάβριο αυτό χορό
τις γυναίκες που υποφέρουν;
Μπορούμε να
βοηθήσουμε με κάποιου είδους εθελοντική προσφορά, πρακτική ή οικονομική. Ας
ενδιαφερθούμε να γνωρίσουμε και να αποδεχτούμε την ύπαρξη του προβλήματος. Ας
είναι ο καθένας μας στην καθημερινότητά του μια πηγή ζεστασιάς και καλοσύνης.
Με άλλα λόγια και πάνω απ' όλα, ας έχουμε ανοιχτά τα μάτια και την ψυχή
πρόθυμη!
 |
ΔΡΑΠΕΤΕΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ, της Αγγελικής Μπούλιαρη
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Ωκεανός, Σελίδες 624
|
Σας
αρέσουν οι συμβολισμοί; Τους έχετε στο μυαλό σας όταν διαλέγετε ονόματα
για τους ήρωές σας;
Ναι, μου
αρέσουν οι συμβολισμοί και υπάρχουν σε όλα τα βιβλία μου. Τους έχω στο μυαλό
μου όταν διαλέγω ονόματα στο ξεκίνημα ενός βιβλίου και στη διάρκεια της
συγγραφής προκύπτουν κι άλλοι. Άλλοτε είναι φανεροί, άλλοτε είναι κρυμμένοι και
δυσδιάκριτοι και δεν αφορούν μόνο στο όνομα.
Η
Ευρυδίκη είναι μια αιχμάλωτη του Άδη, μια γυναίκα που μπορεί να σωθεί μόνο από
την αγάπη, αρκεί να υπακούσει στους κανόνες, αρκεί ο αγαπημένος της να μην
κοιτάξει πίσω. Η δική σας Ευρυδίκη;
Η δική μου
Ευρυδίκη είναι κι αυτή αιχμάλωτη ενός τέρατος που το λένε «Φόβος» και κρατείται
στον σκοτεινό πυθμένα ενός πηγαδιού. Μπορεί να σωθεί από την ειλικρινή αγάπη
του άλλου, αλλά κυρίως από την αγάπη και πίστη στον εαυτό της. Ο αγαπημένος της
πρέπει να υπακούσει κι αυτός στον κανόνα της υπομονής.
Ο
ρόλος του πατέρα στη ζωή των παιδιών είναι εξ' ορισμού κορυφαίος. Τι γίνεται
όμως όταν το παιδί αντιλαμβάνεται τον πατέρα ως δυνάστη ή φιγούρα εξουσίας;
Είναι κάτι που κυνηγάει το παιδί για όλη του τη ζωή και φταίει για τους
δαίμονες που αυτό θα συναντήσει;
Σωστά μιλάτε
για τον κορυφαίο ρόλο του πατέρα στη ζωή του παιδιού. Ο πατέρας μπορεί να γίνει
ο φύλακας άγγελος-οδηγός του παιδιού του στο μονοπάτι της ζωής, μπορεί όμως να
γίνει και δαίμονας καταστροφής.
Το
καταπιεστικό πατρικό πρότυπο προκαλεί ποικίλα ψυχικά συμπλέγματα, δημιουργεί
λαθεμένες αντιλήψεις και εμποδίζει την ανάπτυξη υγιών σχέσεων. Ο "padre
padrone" γεννά τον Φόβο, που απλώνει τα πλοκάμια του και δυσχεραίνει την
ελεύθερη βούληση και έκφραση, ενώ δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που εμποδίζει το
άτομο να αναπτυχθεί και να βρει το δρόμο του προς την ισορροπία και ευτυχία.
Ο
πατέρας-δυνάστης ευθύνεται για τους δαίμονες που συναντάει το παιδί, άλλωστε ο
ίδιος είναι ένας δαίμονας που το καταδιώκει για μια ζωή. Χρειάζεται αγώνας για
την αυτογνωσία και την ωριμότητα αλλά και τύχη για να καταφέρει το παιδί ως
ενήλικος να βρει τη θέση του στον κόσμο.
Ποια
μηνύματα γύριζαν στο μυαλό σας όταν δημιουργούσατε τον Ελισαίο;
Ήθελα να
τιμωρηθεί επειδή πλήγωσε ένα αθώο πλάσμα που ήταν παιδί του, αλλά επειδή καμιά
τιμωρία δεν θα μπορούσε να φέρει το χρόνο πίσω και να αναιρέσει τις
πράξεις του, άφησα τη ζωή να αποδώσει δικαιοσύνη. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από τις
ίδιες τις συνέπειες των πράξεών του, ενώπιον των οποίων έστω και την τελευταία
κυριολεκτικά στιγμή, συνειδητοποίησε τα λάθη του και αιτήθηκε συγνώμης.
Ένα μήνυμα θα
ήταν αυτό: Πατεράδες, σταθείτε κοντά στα παιδιά σας με αγάπη και σεβασμό, και
αποφύγετε τις διακρίσεις και τις κάθε λογής «μοιρασιές» ανάλογα με τις δικές
σας κρυφές και φανερές φιλοδοξίες.
Κατά τη γνώμη
μου, υπάρχει ένας γνώμονας αυτοελέγχου για τα λόγια και τις συμπεριφορές των
γονέων γενικότερα προς ένα παιδί: Εάν γνωρίζαμε ότι όλα δημοσιοποιούνται, ή εάν
απέναντί μας, στη θέση του ανίσχυρου, παιδιού βρισκόταν ένας συνεργάτης, φίλος,
ένας άλλος ενήλικος, θα φερόμαστε το ίδιο;
Να
μείνουμε για μια στιγμή και στο τέρας που ονομάζεται Μπάμπης. Ένας ήρωας που ο
αναγνώστης μισεί με τόσο πάθος δεν μπορεί παρά να είναι καλογραμμένος. Πως τον
δημιουργήσατε;
Η ζωή, με τον
έναν ή τον άλλον τρόπο, έφερε τον Μπάμπη, όπως και τον Ελισαίο, στο δρόμο μου,
και είχα τα μάτια μου ανοιχτά... Έτσι γεννήθηκε ο Μπάμπης. Τα υπόλοιπα είναι
αποτέλεσμα φαντασίας, επεξεργασίας, εργασίας πάνω στο βιογραφικό του ήρωα, που
πρέπει να έχει λογική συνοχή και ακολουθία, δηλαδή, πράξεις και αντιδράσεις
δικαιολογημένες.
Πως
πιστεύετε πως βάζουν οι άνθρωποι όρια σε αυτό που είναι διατεθειμένοι να κάνουν
για τα παιδιά τους, για χάρη της οικογένειάς τους;
Υποθέτω ότι
αναφέρεστε στην Ευρυδίκη και σε όσα υπέστη για χάρη των παιδιών της. Είναι μια
προσωπική αξιολόγηση και επιλογή. Άλλοι κάνουν ό,τι μπορούν, άλλοι τα απολύτως
αναγκαία, άλλοι μεταθέτουν ευθύνες ή αδιαφορούν και τέλος κάποιοι κυριολεκτικά
θυσιάζονται. Ωστόσο, όπως λέει και η Ευρυδίκη στους Δραπέτες του ονείρου, καθώς
ψάχνει τον χαμένο της αυτοσεβασμό, «Όλα έχουν τα όριά τους! Πάνω απ' όλα είναι
άνθρωπος!»
Έχετε
γράψει ποίηση, νουβέλες, διηγήματα. Ποια είναι η μεγαλύτερη χαρά που σας δίνει
η γραφή;
Η ίδια η
γραφή είναι χαρά και ανάσα. Όλα είναι χαρά. Η αρχική ιδέα, οι χαρακτήρες, οι
καταστάσεις, οι σκηνές, η έκφραση συναισθημάτων, η ανακούφιση του
υποσυνείδητου, η επικοινωνία, η απονομή δικαιοσύνης, η δημιουργία ενός
ολόκληρου βιβλίου από μια αφηρημένη ιδέα…
Κάθε
εποχή έχει τις δυσκολίες της, αλλά η γενιά που ενηλικιώνεται στην Ελλάδα της μεγάλης
ύφεσης μοιάζει η πιο άτυχη της μεταπολεμικής περιόδου. Ποια είναι η γνώμη σας;
Μάλλον έτσι
είναι, αλλά επειδή πρέπει να διατηρήσουμε τη θετική μας σκέψη και την
αγωνιστικότητα, ας πούμε ότι έχει κι αυτή τις δικές της ατυχίες, όπως κάθε
γενιά και ιδιαιτέρως εκείνη που βρίσκεται στο κατώφλι μεγάλων αλλαγών. Πιστεύω
ότι είναι μια γενιά που πρέπει να ψάξει για δύναμη και ηθικά στηρίγματα σε
παλιότερες εποχές και αξίες.
Πως
αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες της ζωής; Από που αντλείτε δύναμη;
Προσπαθώ να
τις αντιμετωπίζω με γενναιότητα, να είμαι διακριτική, να μη βαραίνω τους γύρω
μου, γνωρίζοντας ότι εκατομμύρια συνανθρώπων μας αντιμετωπίζουν τα ίδια ή και
πολύ χειρότερα. Στη ζωή μου έμαθα να έχω πρακτικό πνεύμα, να επιμένω και να μην
απογοητεύομαι αν δεν εξαντλήσω όλους τους τρόπους επίλυσης. Όσο για τη δύναμη,
η πρώτιστη πηγή είναι ο εσώτερος εαυτός. Το είπε και ο αγαπημένος Καμύ: «…δεν
έχει σημασία με πόση δύναμη με πιέζει ο κόσμος, μέσα μου υπάρχει κάτι
δυνατότερο - κάτι καλύτερο, που αντιστέκεται και με κρατάει στη θέση μου».
Ποιο
είναι το μότο σας;
Δεν
εγκαταλείπω. Όλα είναι μέσα στη ζωή. Τα πάντα περνούν.
Μία
σκέψη που σας κάνει πάντα χαρούμενη;
Τα χαρούμενα
πρόσωπα των αγαπημένων μου, μικρών και μεγάλων.
